1890-1905 seneleri arası, zayıf devletlerin Avrupalı sömürgeci devletler (İngiltere, Fransa, Almanya, Avusturya, Rusya, İspanya, İtalya) tarafından, yağma edilircesine yutuldukları ve ortadan silindikleri yıllardır.
İngiltere, Mısır ve Hindistan’dan sonra, Sudan-Kenya-Rodezya’yı da yutmuştu. Fransızlar, Cezayir ve Tunus’tan sonra Fas Sultanlığını ele geçirmeye çalışıyordu. Almanya da Fas’ın peşindeydi. Aralarında örtülü bir savaş başlamıştı. Fransa, Büyük Sahra – Senegal – Çad – Orta Afrika – Batı Sudan’ı da sömürge imparatorluğuna katmıştı.
İspanya, Fas’tan kuzey kısmını, Moritanya’dan okyanus sahillerini almıştı. Portekiz, Angola ve Mozambik’i almıştı.
Rusya, Hıyve ve Buhara Emirlikleri ile Sibirya’yı topraklarına katmıştı. Rusya’nın bu iştihasını Japonya, Kore’yi ele geçirip, 1905’tede Rusya’yı mağlup ederek durdurmuştu.
İşte, dünya bu haldeyken, pek az pay kapabilen İtalya’da, Osmanlı’nın Afrika’daki son toprak parçası Trablus ve Bingazi’yi hedef almıştı.
Cennetmekân Abdülhamid Han’ın Yıldız Sarayı’ndaki uykusuz geceleri sürüyordu. Rus meselelerinde kullandığı İngiltere’den sömürge meselesinde hayır yoktu. Almanları kullanmasına şartlar elvermiyordu. Abdülhamid Han, Arapça-Fransızca-Almanca’yı çok iyi bilen Azım-zâde Sadık Müeyyed Paşa’yı Kufra’ya Sunusî kabilesine gönderdi. Sunusîler, Büyük Sahra Kufra vadisinde yaşayan cesur ve savaşçı bir kabileydi. Onları Osmanlı’ya bağladı ve sadakat yemini ettirdi. Sunusîler bu sadakat yeminlerine 1911’den 1919’a kadar sadık kaldılar. 1919’da, Vahdettin Han “Bitirin” diyene dek savaştılar.
Kumandanları, oraya gönderilen Türk subaylarıydı. M. Kemal de onlardan biriydi.
Abdülhamid Han, Fransız istihbaratından, İtalyanların Libya’ya saldırıya hazırlandığı haberini alıyordu. Libya’ya asker sevk etmek o gün için imkânsızdı.
Sadık Müeyyed Paşa’yı, bu defa Etiyopya (Habeşistan) İmparatoru II. Menelik’e gönderdi. Abdülhamid Han mesajında: “İtalya’nın, Eritre ve Somali’den sonra Habeşistan’a saldırmaya hazırlandığı”nı bildiriyordu. Habeşistan teyakkuza geçti. Ordu topladı. Abdülhamid Han, para ve silâh gönderdi.
İtalyanlar, Habeşistan’daki bu hareketlenme üzerine, Trablus ve Bingazi için hazırladıkları kuvvetlerini, sömürgeleri olan Eritre ve Somali’yi korumak üzere Habeşistan sınırına taşıdı. Abdülhamid Han’ın siyasi dehâsı, Trablus ve Bingazi’yi kurtarmıştı.
Trablus ve Bingazi, Cennetmekân’ın gâvur oyunuyla tahttan indirilmesinden sonra, meşrutiyet döneminde, İtalyanlar tarafından işgal edildi. 1919’a kadar İtalyanlarla savaşan Sunusîler, İtalyanları deniz kıyısından içeri sokmadılar, büyük zayiat verdirdiler.
Vahdettin Han’ın mesajı üzerine, harbe son verdiler.
Akit
