Batı Krallığı Kuzey

Genelde Fas’a turistik gezi yapanlar, kazablanka, Marekeş ve Fes şehirlerini bilirler ve anlatırlar gezi notlarında. Bu şehirler Fas’ın en önemli turistik ve gezi yerleridir. Buralarla ilgili bilgileri ve anlatıları hemen her yerde bulabilirsiniz.
Benim, dikkatinizi çekmek istediğim yerler daha çok ülkenin kuzey kısmıdır. Buralara turizm için gidilmez. Fas, buralarda başka bir yüzünü gösterir. Batıya dönük yüzünü.
Tanja ve Titivan şehirleri kuzeyin iki büyüğüdür. Hem Akdeniz’dir, hem de Atlas Okyanusu. İspanya, hemen karşıdadır. Bu yüzden İspanya’yı yaşar bu şehirler. O kadar yaşama dahildir ki karşı yakadaki ülke, şehrin yarısı Barselona, diğer yarısı Reel Madrid Takımlarını tutar.
Burası hem Fas’tır hem değildir. Hem Arap’tır hem Berberi
Çarşılarında İspanya kaçak malları satılır, televizyonlarda İspanya dizileri. İspanya umuttur buradaki gençler için. Bu yüzden, insan kaçakçılığı trafiği yoğundur buralarda ve kaçağın her nevi. Bu, kaçak karşıya geçme girişimlerinde, facialar yaşanmakta sık sık. Umutlar atlas Okyanusunun soğuk ve derin sularında kaybolmaktadır.
Şişavın kasabasında uyuşturucu kullanmak gayrı resmi serbesttir. Buraya sırf bu yüzden yerleşen Avrupalılar vardır.
Öğle vakti bir dükkana girmiştim Şişavın’da, kapı açık ama içeride kimse yoktu.
Seslendim cevap gelmeyince, bir üs kata çıktım. Üçüncü kattan müzik sesi geliyordu. Çıkıp baktım çekinerek, parti var zannettim gürültülü müzik sesini duyunca, bir de ne göreyim delikanlı yatağa uzanmış uyuşturucu ve müzikle kendinden geçmiş, benim oraya girip çıktığımdan haberdar olacak hali yoktu. Buna rağmen ilginçtir, hırsızlık olmuyormuş Şişavında. Herhâlde herkes aynı durumda olduğundandır.
Yine bu şehir, Avrupa Kıtasının Afrika’ya neredeyse değeceği kadar yaklaştığı noktadır, ve değmiştir de. Çünkü İspanyanın Toprakları vardır bu yakada. Septe ve Milile. İspanya toprağıdır resmen. Faslılar giremez oraya öyle ellerini kollarını sallayarak. Sadece, Septeye sınır olan Titivanlılar günübirlik girip çıkabiliyorlar.
Tanja’nın İklimi, diğer iç bölgelere nisbeten serindir. Bu yüzden yaz aylarında nüfus bu şehirde, dört katına çıkar. Buna gurbetçilerin girişi de eklenince, şehirde bir insan festivali oluşur. Fas Dışardaki ile içerdeki ile buradadır sanki.
Sokak satıcıları da bir hayli ilginç burada. Bir arabanın başına toplanmış iştahla bir şeyler yiyen kalabalığa yaklaştığımda gördüğüm, unutulacak gibi değildi. Bizdeki mısır satıcılarının arabaları gibi bir seyyar arabası, yine mısırın kaynatıldığı kazana benzer bir kazanın içinde haşlanmış salyangozları nasıl bir iştahla yiyorlar. Yetmiyormuş gibi suyunu da içmezler mi. Mideye faydalıymış. Tabi benim için en sağlıklı olan, hemen oradan uzaklaşmak olmuştu. “Müslüman mahallesinde salyangoz satmak” deyiminin mücessem hali bu olsa gerek.
Bunu unutmanın en iyi yolu bol naneli yeşil çay içmektir. En çok tüketilen içecektir bol şekerli, taze nane ile demlenen yeşil çay.
Hazır yemek bahsine girmişken “Tajin” i unutmamak gerek. Bizim güvece benzer, yine toprak kaplarda pişirilen bir yemek Tajin. Bizinkinden biraz daha zengin içeriği güvecin. Tavuk, et, balık, sebze her şeyi bu tajinlerde çeşitli karışımlar halinde ve zengin baharatla kullanıyorlar. Bazen üzerine Erik reçeli diyebileceğimiz tatlı erik ekleyerek te tüketiliyor.
Bir de “kuskus” milli yemek burada. Bildiğimiz kuskusun üstüne sebze ve etler haşlanmış olarak iri bir şekilde koyulup servis ediliyor. “Harira” yı zikretmemek eksik olur. Bir çeşit çorba harira. İçinde nohut, kalın şehriyeler, tane yeşil mercimek bulunan bol malzemeli doyurucu, özellikle Ramazan ayında olmazsa olmazı Faslıların. O kadar özdeşleşmiş ki çorba kültürle. Karışık işleri anlatmak için “harira gibi” tabiri kullanılır olmuş.
“Saykuk” ise bizim Karadeniz bölgesinde yapılan yoğurtlu mısır çorbasının buğdayla yapılmış hali.
Balık çokça tüketiliyor bu bölgede. Bizdeki kadar pahalı da değil üstelik. Akdeniz ve Atlas sularının barındırdığı çeşitler birleşince, balık zengini de denebilir Fas’ın bu bölgesine.
Meşhur “Paris-Dakar rallisi” nin güzergâhı Fas’tan geçerek ülkenin güney komşusu Moritanya’ya uzanır. Tanja, güzergahın Fas girişi olduğundan oldukça renkli görüntüler oluşur. Hiçbir yerde göremeyeceğiniz kadar renkte, çeşitte ve miktarda aracın, önünüzden geçerken oluşturduğu cümbüşü seyre doyamazsınız.
Son olarak, Herkül mağarasında oluşmuş Afrika Kıtasının doğal haritası şeklindeki büyük bir oyuktan Akdeniz’in Atlas Okyanusuna karışmayan suyunun gün batımı manzarası, sizi nerelere götürürse, oraya doğru hayallerinizi akıtmanın paha biçilmez hazzı sizi sarar.