Bitki çayları tek başına kilo vermede etkili değildir. Zayıflama programlarına destek vermek amacıyla günlük düzenli tüketiminde daha iyi sonuç alınmaktadır. En önemlisi ise kişiye en uygun bitkinin seçilmesi ve bu bitkinin doğru yerden temin edilip uygun yöntemle hazırlandıktan sonra tüketilmesidir. Piyasada bulunan her zayıflama çayına güvenilmemeli, bunların çoğunun para kaygısı ile hazırlandığı ve insan sağlığını tehdit ettiği unutulmamalıdır.
Dünya genelinde ve Türkiye’de de artık ciddi bir problem hâline gelen obezite, gıda ve ilaç sektörünün şekillenmesinde önemli rol oynamakta. Bir taraftan fastfood türü beslenme modelinin ve hazır paketli ürün çeşitliliğinin hızla artması ve pasif yaşam şekli gibi sebeplerle toplumun genelinde kilo problemi oluşurken diğer taraftan sözüm ona kilo kaybını hızlandıracak çok çeşitli ürünler piyasaya sürülmekte. Bunlardan en sık rastladıklarımız ise “bitki çayları”!
İnsanlar; binlerce yıldır kaynatma veya demleme şeklinde hazırladıkları çayları sağlıklarını korumak, kendilerini daha iyi hissetmek, hastalıklarını tedavi etmek veya keyif almak gibi amaçlarla kullanmışlardır. Günümüzde ise yaygın kullanım alanlarından biri de hızlı kilo vermeye yöneliktir. Ancak kullanılan bitkiden beklenen etkiyi görebilmek için dikkat edilmesi gereken hususlar vardır.
Piyasada bulunan ve yukarıdaki koşullara uygun olup olmadığı belli olmayan pek çok karışım veya tekli çayların, sağlığınızı tehdit etme ihtimali yüksektir. Bu sebeple bitki çayı kullanmadan ve satın almadan önce bu konuda geniş bilgisi olan doktor/diyetisyen ve eczacınıza danışmanız, sonrasında ise bu ürünleri eczanelerden temin etmeniz en güvenlisi olacaktır.
Her bitki en uygun yönteme göre hazırlanarak tüketilmelidir
Hibiscus (Bamya Çiçeği): Hibiscus ülkemizde yetişmemekte, ithal edilmektedir. Bitkinin yenilen bamya ile herhangi bir ilgisi bulunmamaktadır. Laksatif (müshil) etkisinden dolayı çoğunlukla sindirim problemlerinde (kabızlık) kullanılmaktadır.
Hazırlanışı: Yaklaşık 1 çay kaşığı kadar kurutulmuş, parçalanmış bitki üzerine 150 ml kaynatılmış sıcak su eklenip 10-15 dk. demlendikten sonra içilir.
Mate: Taşıdığı kafein türevleri sebebiyle idrar arttırıcı, terletici ve tonik etkileri bulunmaktadır. Özellikle zayıflama programlarında hem vücuda enerji ve zindelik vermek hem de ödem atımını hızlandırmak amacıyla kullanılır. Bunun yanında yağ yakımını hızlandırma etkisi de vardır. Fakat kafein içeriğinden dolayı kalp-damar hastalıkları olanların dikkatli kullanması gerekmektedir.
Hazırlanışı: 150 ml kaynar su 2 gram yaprak üzerine eklenir ve 5-10 dk. demlenir.
Roybos: Kuvvetli antioksidan özelliği sayesinde kanser, kalp-damar hastalıkları, bağışıklık sistemi, mide-bağırsak hastalıkları gibi durumlarda olumlu etkisi vardır. Ayrıca iştah yönetiminde etkili olduğu için zayıflama programlarında yer verilen bir çay türüdür.
Hazırlanışı: 1 çay kaşığından biraz daha az miktardaki işlenmiş yaprak (kırmızı roybos) 150 ml sıcak su içinde 10 dk. demlenerek hazırlanır.
Zencefil: Mide bulantılarını önlemekte oldukça etkilidir. Yemek sonrasında uygun miktarlarda kullanıldığında yağlı besinlerin sindirimine yardımcı olur. Kolesterol düşürücü etkisi ile de kalp-damar hastalıklarında olumlu sonuç vermektedir.
Hazırlanışı: Şikâyetin derecesine göre 0.25-1 gram zencefil üzerine 1 fincan kaynar su ilave edilerek 20 dk. bekledikten sonra içilir.
Beyaz çay: Daha az işlem görmesi açısından antioksidan içeriği yeşil çaya oranla çok daha yüksektir. Yağ oluşumunu azaltması, iştahı düzenlemesi, metabolizmayı hızlandırması yönüyle zayıflama programlarında yardımcı çay olarak kullanılmaktadır. Ayrıca kan şekerindeki dalgalanmaları önleyerek insülin direnci ve diyabet riskinin azalmasında etkilidir.
Hazırlanışı: 1 tatlı kaşığından biraz daha az kurutulmuş yaprakların üzerine 200 ml kaynar su eklenerek 8-10 dk. demlendikten sonra tüketilir.
DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Öncelikli olarak çay hazırlamada kullanılan droglar (bitkinin çay olarak kullanılan kısmı) titizlikle seçilmeli, seçim esnasında şunlara dikkat edilmelidir:
• Doğru teşhis yapılmış olmalı
• Uygun şekilde, bilinçli kişilerce toplanmalı
• Etken madde içeriği gereken aralıkta olmalı
• Kontaminant (istenmeyen artıklar ve kirlilikler) bulunmamalı
• Uygun şekilde ve uygun zamanda toplanmış, kurutulmuş, depolanmış ve ambalajlanmış olmalıdır.
Paket olarak hazırlanmış bitki çaylarını satın alırken ise paket üzerinde ürüne dair bilgi kartı bulunmalı ve bilgi kartında aşağıdaki bilgiler yer almalıdır.
• Bitkinin Latince ismi, drog ve üretici firma adı
• Toplama ve paketleme bilgileri
• İçeriğindekilerin miktarı
• Son kullanma tarihi
• Kontaminant bulunmadığına dair sertifika
• Kalite kontrol parametreleri
Havva Arın / Diyanet Dergisi
