Meselenin yasal sınırlarını, 5 Mart 1970’te yürürlüğe giren Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesine İlişkin Antlaşma (Treaty on the Non-proliferation of Nuclear Weapons-NPT) oluşturuyor.
Ancak atılan bu adımda ne kadar geç kalındığını anlamak için ABD’nin ilk nükleer denemesini “Trinity” adıyla 16 Temmuz 1945 tarihinde New Mexico’da gerçekleştirdiğini hatırlatmak yeterli olacaktır.
Bununla birlikte bu antlaşama (NPT) Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Rusya, Birleşik Krallık, Fransa ve Çin’e nükleer silah bulundurma hakkı tanıyor. Bu ülkeler aynı zamanda Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi’nin daimi üyeleri konumunda. Bu şu demek oluyor:
Dünyada nükleer faaliyetleri başlatanlarla benzer faaliyetleri yasal sınırlar içinde tutmaya çalışanlar aynı ülkeler. Haliyle buradaki yasal sınırları elde ettiği nükleer silah gücünün başka ülkelerin de eline geçmesini engelleme amacına hizmet ediyor.
Antlaşmanın barışçıl amaçlarına bakacak olursak nükleer silahların yayılmasını engellemenin yanı sıra dünya üzerindeki silah sayısını azaltmak ve nükleer enerjinin barışçıl yollarla kullanılmasına imkân sağlamak gibi ilkeler yer alıyor.
Fakat bir yandan nükleer faaliyetlerini perde gerisinde sürdüren süper güçlerin bu ilkeleri diğer ülkelerin nükleer sahadaki hedeflerini sınırlamak için kullanıyor olması bazı ülkeleri isyan ettiriyor.
Öyle ki, 189 ülkenin onayladığı antlaşmanın (NPT) dışında kalmayı tercih eden Hindistan, Pakistan ve Kuzey Kore gibi ülkeler geçmişte pek çok kez nükleer denemelerini aleni şekilde başarıyla gerçekleştirdi.
Antlaşmaya taraf olmayan bir başka diğer ülkenin İsrail olması ise hiçbir şekilde tesadüf olmadığı gibi dünyanın en muhtemel nükleer gücü olarak değerlendiriliyor.
Araya bir parantez açalım. 12 Ocak 1985 yılında antlaşmayı önceleri onaylayan Kuzey Kore, ABD’nin bu ülkenin nükleer silah geliştirdiği iddiaları üzerine 10 Ağustos 2003’te çerçevenin dışına çıkmayı tercih etti.
Diğer yandan nükleer denildiğinde dünyanın gündemini sık sık işgal eden İran’ın nükleer programının nükleer silah üretme amacı taşıyıp taşımadığı ise netlik kazanmış değil.
Sonuç olarak günümüzde nükleer silaha sahip olduğu net olarak bilinen tam 8 ülke bulunuyor.
ABD
Başta söylediğimiz gibi Washington, 16 Temmuz 1945 tarihinde ilk nükleer denemesini ‘Trinity’ adıyla New Mexico’da gerçekleştirdi. 19 kiloton TNT düzeyindeki patlamanın büyüklüğü tarihte bir benzerine daha rastlanmamış güç ve şiddetteydi.
ABD ayrıca 6 ve 9 Ağustos 1946 tarihlerinde II. Dünya Savaşı sürerken Japonya’nın Hiroşima ve Nagazaki şehirlerine atom bombası attı. Bu saldırı tarihteki ilk ve tek nükleer silah kullanımı olarak geçti kayıtlara. Resmi kaynaklara göre Hiroşima’da 135 bin ve Nagazaki’de ise 50 bin insan öldü.
Bununla da yetinmeyen Washington, 1 Kasım 1952’de Trinity’nin 500 katı gücündeki ilk hidrojen bombası denemesini gerçekleştirdi. Bu kadarla da kalmayan ABD, 1945 ile 1992 yılları arasında toplam 1054 nükleer teste imza attı.
Amerikalı Bilim Adamları Federasyonu’nun (FAS) verilerine göre, ABD’nin şu anda yaklaşık 6800 adet nükleer başlığı bulunuyor. Bunlardan kullanılabilir durumdaki 5 bini depolarda tutuluyor.
ABD’nin ayrıca, NATO üyesi olan Almanya, Belçika, Hollanda, İtalya ve Türkiye’de nükleer silahları bulunuyor. Dahası ABD’nin 1984’e kadar Kanada’da, 1991’e kadar Güney Kore’de, 1992’ye kadar Birleşik
Krallık’ta ve 2001’e kadar Yunanistan’da nükleer silah bulundurduğunu da ek olarak belirtelim.
Rusya/Sovyetler Birliği
Bugün Sovyetler Birliği’nin (SSCB) varisi konumundaki Rusya ilk nükleer denemesini 29 Ağustos 1949’da Kazakistan’ın Semey şehrinde gerçekleştirdi. 22 kiloton TNT gücündeki patlamanın büyüklüğü Rusya’yı dünyanın ikinci nükleer gücü yaptı.
“Sovyet” Rusya, atom bombasından kat kat daha tehlikeli olan hidrojen bombasını ise 22 Kasım 1955’te üretmeye başladı. 1949 ile 1990 yılları arasında 715 deneme gerçekleştirirken yine FAS verilerine göre, Sovyetler Birliği’nin mirasçısı Rusya halihazırda 7000 nükleer başlığa sahip. 5090 adedi aktif bulunan başlıkların geriye kalanları imha edilmeyi bekliyor.
Birleşik Krallık
İngiltere, İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda’yı aynı çatı altında toplayan Birleşik Krallık, ilk nükleer denemesini 3 Ekim 1952’de gerçekleştirdi. Çok değil 8 Kasım 1957 tarihinde ise hidrojen bombasını elde etti. Son olarak 45. Testini 1991 yılında gerçekleştiren ülkenin FAS verilerine göre 215 adet nükleer başlığı bulunuyor.
Çin
Dünyanın bir diğer nükleer gücü Çin, ilk fisyon (atom) denemesini 16 Ekim 1964’te, ilk füzyon (hidrojen) denemesini ise 17 Haziran 1967’de başarıyla gerçekleştirdi. Ayrıca 1964 ile 1996 yılları arasında 45 nükleer test yapan ülkenin 270 adet nükleer başlığa sahip olduğu bilgisi eldeki veriler arasında.
Fransa
Gelelim ilk nükleer denemesini 13 Şubat 1960’ta yapan Fransa’ya... Ülke bu tarihten 8 yıl sonra yani 24 Ağustos 1968’de hidrojen bombası üretti. FAS verilerine göre 1960’lı yıllardan 1996’ya kadar 210 ayrı test gerçekleştiren ülkenin toplam 300 adet nükleer başlığı depolarda saklanıyor.
Hindistan ve Pakistan
18 Mayıs 1974’te Hindistan ve 28 Mayıs 1998’de Pakistan ilk nükleer testlerini gerçekleştirdi. Bu ülkelerdeki verilerini ABD istihbaratına dayandıran FAS’ın verilerine göre Hindistan 130 ve Pakistan’ın 140 adet nükleer başlığı elinde bulunduruyor.
Dahası 11 Mayıs 1998’de gerçekleştirilen füzyon ( hidrojen bombası) testlerinin başarılı olduğu iddia etse de sonuçla ilgili farklı yorumlar da mevcut.
İsrail
22 Eylül 1979’da Hint Okyanusu’nda iki ayrı parlama noktası kaydeden ABD’nin “Vela” adlı uydusunun elde ettiği görüntülerin delil gösterildiği nükleer denemenin İsrail’e ait olduğu farklı kaynaklarda yer aldı. Üstelik bu denemenin Güney Afrika’nın desteğiyle gerçekleştiği de belirtildi. Uluslararası toplumun nükleer silahlara sahip olduğundan şüphe etmediği ortamda FAS’ın ABD istihbaratına dayandırdığı verilerine göre İsrail, 80 adet nükleer başlığı elinde bulunduruyor.
Kuzey Kore
Son dönemde füze denemeleriyle ABD ile sık sık karşı karşıya gelen Kuzey Kore, ilk nükleer denemesini 9 Ekim 2006’da yeraltında gerçekleştirdiğini açıkladı. Verilere göre ülkenin elinde 60 adet nükleer başlık var.
Nükleer silahtan arınan Doğu Bloku ülkeleri
Soğuk savaş döneminde ellerinde bulundurdukları nükleer silahları 1989’da Rusya’ya iade eden Belarus, Kazakistan ve Ukrayna Doğu Bloku’nu oluşturuyor. Söz konusu ülkeler mevcut konjonktürde NPT’yi kabul eden blokta konumlanıyor…
Hangi ülkeler nükleer silah programlarına son verdi?
Gizlice başlattığı nükleer silah programına son veren Güney Afrika, 1991’de NPT’ye onay verdi.
Aynı yıl Körfez Savaşı yenilgisini yaşayan Irak, Birleşmiş Milletler (BM) denetimiyle nükleer silah programını sonlandırdı.
Aralık 2003’e gelindiğinde ise Libya, nükleer programını feshettiğini duyurdu. Hem Irak hem Libya bu faaliyetleri sırasında NPT’ye onay vermişti.
Washington merkezli Silah Kontrol Derneği (Arms Control Association-ACA) araştırma sonuçlarına göre Arjantin, Brezilya, Güney Kore ve Tayvan’ın da farklı dönemlerde nükleer silah çalışmaları yaptığı biliniyor...
