Fıkhî Açıdan Oruç III

(Orucu Bozan ve Bozmayan Muayene ve Tedavi Yöntemleri) Daha önceki yazılarımızda orucu fıkhî açıdan çeşitli yönleriyle ele almaya çalışmıştık. Bu yazımızda da gelişen teknolojiyle beraber ortaya çıkan çeşitli tıbbî cihazlardan ve ilaçlardan oruçluyken faydalanıp faydalanılamayacağını konu edineceğiz. Orucu bozup bozmama noktasında değişik muayene ve tedavi yöntemlerinden bazıları üzerinde durmaya çalışalım. 1-Astım Hastalarının Kullandığı Sprey: Astım hastalarının sıktıkları spreyden herhangi bir parça mideye ulaşmadığı için astım hastalarının kullandığı sprey orucu bozmamaktadır. 2-Göz Damlası: Göze damlatılan sıvı çok az olduğundan, bu sıvının büyük bir kısmının gözün kırpılmasıyla dışarıya çıktığından ve sindirim organlarına ulaşma ihtimali çok zor olduğundan göz damlası orucu bozmaz. 3-Burun Damlası: Buruna damlatılan damladan bir kısmı mideye ulaştığı için oruçluyken burna damla damlatmak orucu bozar. 4-Dil Altı Hapı: Bazı kalp hastalarının dillerinin altlarına koyarak kullandıkları ve dil altı hapı diye meşhur olan haplar dil atında eridiği ve eriyen maddenin direk kana karışarak mideye gitmemesi sebebiyle orucu bozmaz. Fakat dil altına konan hap erimeden yutulmak suretiyle mideye giderse oruç bozulur. 5-Endoskopi, Kolonoskopi Yaptırmak, Makattan Film Çekilmek, Rahim Filmi Çektirmek: Midedeki hastalığı tespit amacıyla yapılan endoskopi, ağız yoluyla mideye tıbbi bir cihaz sarkıtılmakta ve işlem bittikten sonra da çıkarılmaktadır. Kolonoskopi ise makat bölgesinden tıbbi bir cihazın bağırsakları görüntülemek üzere vücuda sokulması ve işlem bittikten sonra çıkarılmasıdır. Endoskopi, kolonoskopi, makattan film çekilmesi ve rahim filmi işlemleri sırasında bazen vücut içerisine su, yağ vb. maddeler bırakılmaktadır. Eğer işlem sırasında su, yağ vb. maddeler vücut içerisine bırakılırsa oruç bozulur, bırakılmazsa oruç bozulmaz. 6-İdrar Kanalının Görüntülenmesi, Kanala İlaç Akıtılması: İdrar kanallarına giren cihazlar veya akıtılan ilaçlar orucu bozmaz. 7-Anestezi Yaptırmak: Anestezi nefes veya iğne yoluyla vücuda ilaç verilerek vücudun tamamının veya belli bir bölgenin uyuşturulmasıdır. Üç türlü anestezi uygulaması yapılmaktadır. Lokal, bölgesel ve genel anestezi. Küçük ameliyatlarda ameliyat bölgesine yakın yerlerin uyuşturulmasına lokal anestezi, vücudun daha geniş bir bölümünün uyuşturulmasına, örneğin, belden aşağının uyuşturulmasına bölgesel anestezi, vücudun tamamen uyuşturulmasına da genel anestezi denir. Lokal anestezi orucun sıhhatine engel değildir. Bölgesel ve genel anestezi de serum da verildiği için oruç bozulur. 8-Kulak Damlası ve Kulağın Yıkattırılması: Kulak ile boğaz arasında bir kanal bulunmadığından kulağa damlatılan damlanın boğaza ve mideye ulaşması mümkün değildir. Bu sebeple kulak damlası veya kulak yıkattırmak orucu bozmaz. Kulak zarının delik olması durumunda damla az olduğundan ve kulak içerisinde emileceğinden mideye ulaşmaz veya çok azı ulaşır. Bu sebeple orucu bozmaz. Fakat kulak zarı delikken kulak yıkattırılırsa çok su kullanılacağından ve su mideye ulaşacağından oruç bozulur.  9-Fitil Kullanmak: Ağrı kesici, ateş düşürücü olarak veya değişik sebeplerle makattan; mantar ve bazı kadın hastalıkları sebebiyle de kadınlar cinsel organlarından fitil kullanmaktadırlar. Kadının rahmi ile sindirim sistemi arasında bir bağ olmadığından oruç bozulmaz. Makattan alınan fitil her ne kadar sindirim sistemine dahil olsa da, ince bağırsak sindirim sisteminin en sonu olduğundan, fitille gıdalanma imkanı olmadığından orucu bozmaz. 10-İğne Yaptırmak, Hastaya Serum veya Kan Vermek: Ağrıyı dindirmek, tedavi etmek, vücudun direncini artırmak, gıda vermek gibi sebeplerle enjeksiyon yapılmaktadır. Gıda ve keyif verici olmayan enjeksiyonlar, yeme içme anlamına gelmediğinden orucu bozmaz. Gıda ve keyif verici enjeksiyonlar orucu bozar. Hastaya serum ve kan verilmesinin hükmü de böyledir. 11-Diyaliz Yaptırmak: Böbrek yetmezliği hastalarında uygulanan diyaliz hemodiyaliz ve periton diyalizi olmak üzere iki çeşittir. Diyaliz sırasında hastaya bazen gıda içerikli sıvı verilmesi gerekmektedir. Hastaya herhangi bir sıvının verilmediği hemodiyalizde oruç bozulmaz, periton diyalizinde vücuda sıvı verildiği için oruç bozulur. 12-Anjiyo Yaptırmak: Bu işlem anjiyografi (vücut damarlarının görüntülenmesi) ve anjiyoplasti (dar veya tam tıkalı olan damarların balon ya da stent yoluyla açılması) şeklinde yapılır. Her iki şekilde de yeme, içme anlamı bulunmadığından oruç bozulmaz. 13-Biyopsi Yaptırmak: Tahlil amacıyla vücudun herhangi bir organından parça alınması (biyopsi) orucu bozmaz. 14-Kan Vermek: Oruçlu iken kan vermek orucu bozmaz. 15-Merhem ve İlaçlı Bant: Deri üzerine sürülen merhemler ve deri üzerine yapıştırılan bantlardaki ilaçlar gıda maddesi özelliği taşımadığından ve derinin emilimi çok yavaş olduğundan orucu bozmaz. Not: Yazımızda Diyanet İşleri Başkanlığı, Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanlığı’nın 22.09.2005 tarihindeki toplantısında alınan “Orucu Bozan ve Bozmayan Muayene ve Tedavi Yöntemleri” başlıklı kararından istifade edilmiştir.