Türkiye genelinde Covid-19 pozitif sayısı günden güne artarken, iddialar da çeşitleniyor. Covid-19 sebebiyle ilk can kayıplarının görülmesinin ardından, hayatını kaybedenlerin cenaze ve defin işlemleri de iddialara konu olmaya başladı.
Pek çok sosyal medya kullanıcısı tarafından paylaşılan iddialar genel olarak şöyle karşımıza çıkıyor:
Vefat edenler özel bir torbaya konarak morga kaldırılıyor.
Torba açılamadığından cenazeler yıkanmadan toprağa veriliyor.
Cenaze namazı kılınamıyor.
Cenazeler için sala okunmuyor.
Ölenlerin üzerine toprak değil kireç dökülüyor.
Ölenler aile kabri yerine özel olarak belirlenmiş yerlere gömülüyorlar.
Ölen kişi kesin Covid-19 tanısına sahipse, ceset torbasıyla gömüleceği bilgisi doğru olsa da, cenazeler yıkanıyor. Yakınlardan biri de enfekte ise cenaze namazı ertelenebiliyor. Bunun dışında standart defin işlemleri uygulanıyor. Sala okunmaması da söz konusu değil. Belediyeler ise salgın sebebiyle hayatını kaybeden kişilerin defin işlemleri için farklı uygulamalara gidebiliyor.
RİSKLİ DURUMLARDA NAMAZ KILINMAYABİLİR
Diyanet İşleri Yüksek Kurulu’nun 22 Mart 2020 tarihli son resmi açıklamasına göre, bir kişi bulaşıcı bir hastalık nedeniyle ölmüş olsa bile cenazesi yıkanıyor. Açıklamada yıkama aşamaları ve uyulması gereken kurallar da bulunuyor:
Açıklamadan da anlaşılacağı üzere cenazeler yıkanıyor. Kurul, cenaze namazlarında kişilerin saf tutarken aralarında en az bir metrelik mesafeyi korumaları gerektiğini de belirtmiş.
Teyit, daha ayrıntılı bilgi almak için Diyanet İşleri Başkanlığı’na ulaştı. Görüştüğümüz yetkili cenaze namazlarının kurul kararına göre kılınabileceğini, hastalık vefat eden kişinin ailesine bulaşmış ise, cenaze namazının daha sonraki bir vakitte kılınmak üzere ertelenebileceğini belirtti. Resmi açıklamada da riskli durumlarda namazın kılınmamasının caiz olduğunun altı çizilmiş.
Vefat edenlerin cenazeleri, bu açıklamadan önce yakınların inisiyatifiyle kaldırılıyordu. Bursa’da 18 Mart’ta kılınan bir cenaze namazı sırasında saf tutanlar aralarındaki mesafeye dikkat ettiler. Independent Türkçe’de yer alan bir habere göreyse Diyanet, 16 Mart’ta 81 ilin müftülüklerine cenaze namazlarının sonradan kılınmasını söyleyen bir talimat göndermişti.
Cenazeler için sala okunmaya da devam edilecek. Diyanet, Teyit’e bu konuda herhangi bir değişiklik olmadığını açıkladı. Okunmayacak olan sala, daha önce Cuma namazlarının toplu kılınmayacağı kararı alındığından, Cuma salası.
Kesin vakalarda defin, ceset torbasıyla yapılacak
18 Mart 2020’de Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü’nce Covid-19 salgını sırasında morg ve defin hizmetlerinde alınacak önlemler belirlendi. Sağlık Bakanlığı bünyesinde oluşturulan Koronavirüs Bilim Kurulu’nun önerileri doğrultusunda alınan kararlara göre,
Gasilhane çalışanları eldiven, gözlük ve maske kullanacak
Ölümün evde gerçekleşmesi durumunda, defin olağan mevzuata göre devam edecek
CENAZELER CESET TORBASIYLA ALINIP NAKLEDİLECEK
Cenazenin kabre yerleştirilmesi sırasında eldiven kullanılacak
Olası ya da kesin Covid-19 hastaları vefat ederse ceset torbasıyla defnedilecek
Cenaze kabre yerleştirildikten sonra standart defin işlemleri uygulanacak.
Kararın tamamı okunduğunda yukarıda sayılan ilk dört maddenin salgın sırasında kaldırılacak tüm cenazeler için geçerli olduğu sonucu çıkıyor.
Ölen kişilerin cenazelerinden bir süre daha virüs atılımı ve bulaştırıcılığı devam ettiğinden (sf. 18) cenazeyle temas ve cenaze işlemleri yüksek risk taşıyor, bu sebeple de koku ve sıvı sızdırmayan ceset torbaları kullanılıyor.
Yıkanma ve cenaze namazıyla ilgili düzenlemeler dışında, standart defin işlemleri öngörüldüğünden, naaşın üzerinin toprak yerine başka bir malzemeyle örtülmesi ya da bedenlerin yakılması söz konusu değil. Gömü için olağan zamanlarda da kireçli toprak şartı var. Dünya Sağlık Örgütü’nün de ebola ya da kanamalı ateş hastalıklarından farklı olarak Covid-19 için böyle bir önerisi yok. Çin’de de ölenlerin yakılması kararı ölüm sayısının arttığı bir dönemde, 1 Şubat 2020’de Sağlık Komisyonu tarafından alınmıştı.
Salgın hastalıklarda alınması gereken önlemleri sıralayan Umumi Hıfzıssıha Kanunu’nda ise defin işlemlerine dair bir ibare bulunmuyor.
Bazı sosyal medya kullanıcıları ise yaptıkları paylaşımlarda yakınlarının cenazelerinin kireç dökülerek defnedildiğini belirtti. Defin işlemi ve mezarlıkları düzenlemek büyükşehir belediyelerinin yaptıkları işler arasında. Bu sebeple Teyit konu hakkında bilgi edinmek için İstanbul Anadolu Mezarlıklar Müdürlüğü’ne ulaştı. Görüştüğümüz yetkili sadece Covid-19 salgınından vefat edenler ya da riskli cenazeler değil, hastalık sonucu vefat eden her cenazede açılan mezarlara kireç döküldüğünü açıkladı. İşlem hakkında yürürlükte herhangi bir mevzuat bulunmasa da hastalıkların ölümden sonra bile topraktaki canlı organizmalara geçme ihtimali bulunduğu için kireç döküldüğü öğrenildi.
Yine sosyal medyadaki bir kullanıcı paylaşımında babasının aile kabristanı yerine Kilyos’a gömüldüğünü dile getirdi. Teyit, İBB Mezarlıklar Daire Başkanlığı’na da ulaşarak İstanbul sınırları içerisinde salgından ölenlerin Kilyos Mezarlığı’nın belirlenen kısımlarına defnedileceğini öğrendi.
Yukarıda bahsettiğimiz gibi mezarlıklar hakkında uygulamalar belediyeler tarafından düzenleniyor. Türkiye geneli geçerli durumu şimdiye kadar aktarmıştık. Bu sebeple her belediyenin salgın sebebiyle ölen kişiler için farklı uygulamalara gidebileceğini akılda tutmak gerekiyor. Örneğin başka bir belediye bir arsasını sadece Covid-19’dan ölen kişilerin gömülmesi için ayırabilir. Çünkü hijyen sorunları sebebiyle salgından ölenlerin diğer kişilerin yanına gömülmemesi ve mezarlıklar için de çeşitli önlemler alınması gerekiyor. Nitekim İBB Basın Danışmanlığı paylaştığı bir bildiride Anadolu yakasında salgından ölenlerin Yukarı Baklacı Mezarlığı’na gömüleceklerini ifade etti. Ayrıca İBB aldığı yeni bir kararla, İstanbul’da meydana gelen her ölüm vakasının koronavirüsten gerçekleşmiş gibi varsayılacağı ve defin işlemleri sırasında önlemlerin bu doğrultuda en üst düzeyde alınacağı da açıklandı.
Sonuç olarak Covid-19 salgını sebebiyle ölen kişilerin bedenleri yıkanmaya devam ediyor; ancak olası bir bulaşmanın önüne geçebilmek için ceset torbası ile gömülüyorlar. Diyanet İşleri Başkanlığı Covid-19 sebebiyle ölenlerin cenaze namazlarının sonradan da kılınabileceğini belirtti. Ölüm sebebi Covid-19 olmayanların cenazesinde de, namazın kılınması durumunda saf tutanlar arası birer metrelik mesafeye dikkat edilmesi gerektiği belirtiliyor. İstanbul sınırları içerisinde salgından ölenler ise Kilyos ve Yukarı Baklacı mezarlıklarına gömülecekler. Ölen kişilerin salaları da hala okunuyor.
Kaynak: teyid.org
