Peygamber Efendimiz Aleyhisselam'ın ashabı arasında, Mescid-i Nebevî'de ikamet eden ve diğerlerine göre dünya işleriyle daha az ilgili, elinden geldiğince ibadet ve dua ile vakit geçiren ve ashab-ı suffa olarak anılan bir grup vardı. Bu grubu, evliyanın hepsi Sevgili Peygamberimiz'in dervişleri olarak anarlar. Bu bir yakıştırmadan ziyade bir hakikattir. Zira Efendimiz Aleyhisselam, ashabından bazısına özel olarak belli adetlerde okumak üzere esma-i hüsnâ verirmiş.
İbn Abbas'ın anlattığına göre, Sevgili Peygamberimiz bir gün ashab-ı suffanın yanına uğrar. Fakr ve mücahede içinde bulundukları halde gönüllerinin hoş olduğunu görür ve şöyle buyurur: "Ey ashab-ı suffa, sizden sonra ümmetimden sizin sıfatınız üzere baki kalan, fakr hallerine razı olan kimseler, cennette bana arkadaş olanlardır."
Öne çıkan vasıflarıyla Peygamber Efendimiz'in övdüğü ashab-ı suffa mensubu yirmi bir büyük zevât:
1- Hz. Bilal-i Habeşî: Peygamber Efendimiz tarafından seçilen müezzin. Sesinin güzelliği ve Peygamber Efendimiz aleyhisselamın şahsî hizmetlerini gören sahabe olarak bilinir.
2- Hz. Selmân-ı Fârisî: Künyesi Ebu Abdullah'tı. Allah'ın dostu ve Peygamber Efendimiz'in hallerinin mahremi olarak tanınır.
3- Hz. Ebû Ubeyde bin Cerrâh: Ensâr ve muhâcirlerin komutanıydı ve her hâliyle Allah'a yönelmişti. Aşere-i mübeşşeredendi ve ümmetin emini olarak nam salmıştı.
4- Hz. Ammar bin Yasir: Ashabın seçkinlerindendi. Erbâbın zineti olarak ünlenmişti.
5- Hz. Abdullah bin Mesud: İlim hazinesi ve hilim definesiydi.
6- Hz. Utbe bin Mesud: Hürmet sahibi olmakla öne çıkmış, ayıplardan arınmış bir sahabi olarak bilinir.
7- Hz. Mikdar bin Esved: Uzlet yolunu tutmuş, hatalardan yüz çevirmişti.
8- Hz. Habbab bin Eret: Daima takvaya riayetkâr, imtihan ve belâlara karşısındayken de rıza makamından ayrılmayan bir sahabiydi.
9- Hz. Suheyb bin Sinan: Allah'tan razı ve fenâ ehli, Hakk'a yakınlığa ve didâra tâlib olarak ünlenmişti.
10- Hz. Utbe bin Gazvan: Ashab arasında saadet küpü ve kanaat denizi olarak anılırdı.
11- Hz. Zeyd bin Hattab: Yaratılmışlarla gereğinden fazla ülfet etmekten ve iki cihandan yüz çevirmişti. Hz. Ömer'in kardeşiydi.
12- Hz. Ebu Kebşe: Daim mücahede halindeydi, Sevgili Peygamberimiz'in kölesiydi.
13- Hz. Kennaz bin Husayn: Daim tevbe halinde olması sebebiyle, tevbekâr olarak bilinir. Yüzünü halktan Hakk'a dönmüş bir mü'min olarak nam salmıştı.
14- Hz. Huzeyfetü'l Yemânî: Tevazuu ile öne çıkmıştı ve Peygamber Efendimiz'in sırdaşıydı.
15- Ukkaşe bin Mıhsan: Hakk'ın cezasına uğramaktan korkar ve muhalefet etmekten kaçınırdı.
16- Mesud bin Rebi: Ashab-ı güzinden herkesin çok sevdiği vakar sahibi bir sahabiydi.
17- Hz. Abdullah bin Ömer: Hz. Ömer'in oğlu. Peygamber Efendimiz'le alakalı olan herşeye büyük alaka duyan, her hayrın kapısı olarak anılan bir sahabiydi.
18- Hz. Ebu Zer Cendeb: Zühdüyle Hz. İsa'ya ve şevkiyle Hz. Musa'ya benzetilir.
19- Hz. Safvan bin Beyza: İstikamet üzere olması ve Sevgili Peygamberimize tabi olmadaki ihlasıyla nam salmıştı.
20- Hz. Ebu Derda: Himmetinin yüceliği ile bilinirdi.
21- Ebu Lübâbe: Ümit kapısına dört elle sarılmış bir sahabi olarak anılır.
Peygamber Efendimiz Aleyhisselamın dervişleri diyebileceğimiz ashab-ı suffa bu saydıklarımızla sınırlı değil. İslam tarihi kitaplarında hepsinin isimleri kaydedilmiştir. Suffa ehlinin hayatları hakkında daha geniş bilgi almak için, İslam tarihi kitaplarına başvurmalıdır.
Ahmed Öztürk yazdı
