Bankaların geçen yıl 65 milyar lira gelir elde ettiği, bankacılık hizmetleri kaleminin büyük ölçüde tırpanlanması, iş dünyası tarafından olumlu karşılaşırken, bankaların 1 Mart’tan itibaren nasıl bir davranış sergileyecekleri merak konusu oldu.
BDDK’nın finansal tüketicilerden, Merkez Bankası’nın da ticari müşterilerden bankaların alabileceği ücret ve komisyonları yeniden düzenleyen tebliğleri 1 Mart’tan itibaren yürürlüğe girecek.
İş dünyası ücret ve komisyonlara sınırlama getirilmesinin hem kendilerine hem de bankalara yarayacağını belirterek, uygulamayı memnuniyetle karşıladı. Temsilciler, faizin de düşmesiyle birlikte finansmana erişimin kolaylaşacağı için yatırımın artacağını, bunun da bankaların kredi hacmini yükselteceğini kaydettiler.
TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu reel sektörün rahat bir nefes alacağını belirtirken, TOBB Başkan Yardımcısı Ayhan Zeytinoğlu iki kesimin de ortak çıkarları olduğunu, reel sektörün ayakta kalması halinde bankaların ayakta kalabileceğini bildirdi.
Ankara Sanayi Odası Başkanı Nurettin Özdebir, vatandaş, tüccar ve sanayici üzerindeki yükleri azaltıldığını vurgularken, İTO Başkanı Şekip Avdagiç, firmaların krediye ulaşma isteğinin artacağını, kazananın Türkiye ekonomisi olacağını düşünüyor. Ankara Ticaret Odası Başkanı Gürsel Baran ise bunun hem psikolojik hem de fiziki açıdan olumlu sonuçlar doğuracağını aktarıyor.
REEL SEKTÖR RAHAT BİR NEFES ALACAK
“Bir süredir kredi faizlerinin yanı sıra bankaların aldığı ücret ve komisyonlar ayrı bir gider kalemi haline gelmişti. Bankaların onlarca faklı isim altında çok yüksek ücret ve komisyon taleplerinden dolayı tüccar ve sanayicilerimizden pek çok şikâyet alıyorduk. Son 10 yılda bankaların aldığı işlem ücretleri tam 4,5 kat arttı. Sadece geçen seneki artış oranı yüzde 34. Bankalar, Merkez Bankası EFT sistemini kullanırken 20 kuruş ödedikleri işlem için bizlerden 20 lira talep eder hale gelmişti. Bir diğer sıkıntı kredi erken ödeme/kapama komisyonlarıydı. Yüksek faizle kullandıkları kredileri kapamak isteyen müteşebbisler adeta cezalandırılmaktaydı. Bazı bankalar bu işi öyle noktaya getirmişti ki, 10 puan ve hatta üstünde komisyon talep edenler ortaya çıkmıştı.
Tüm bu konuları devamlı hükümetimiz nezdinde gündeme getirdik. Olumlu sonuçlanması tüm iş dünyamız tarafından memnuniyetle karşılandı. İşlem ücretlerine getirilen sınırlama son derece olumlu. Hem vatandaşlarımız hem de reel sektörümüz rahat bir nefes alacak. Düzenleme ticaret hayatına olumlu yansıyacak. Sesimizi duyan ve bu önemli soruna çözüm getiren Hazine ve Maliye Bakanımız Berat Albayrak başta olmak üzere emeği geçenlere teşekkür ediyorum.”
TİCARİ HAYATI CANLANDIRACAK ÖNEMLİ BİR ADIM
“Bankaların yerine getirdikleri farklı finansal hizmetler ve sundukları ürünler karşılığında ücret, komisyon ve masraf gibi elde ettikleri faiz dışı gelirlerin yüksek maliyetleri, uzun müddettir iş dünyasının gündeminde yer alıyordu. Bu düzenlenme, reel sektör adına memnuniyet verici bir gelişme olmuştur. Zira hâlihazırda finansmana erişim konusunda ciddi sorunlarla karşı karşıya olan üreticilerimiz için, bankalar tarafından çeşitli isimler altında alınan ücret, komisyon ve masraflar ciddi bir gider kalemi hâline gelmişti. Bu nedenle, bankalarla iş yapma noktasında yer yer caydırıcılığa kadar varan ve hem üretici hem de tüketiciler nezdinde birçok şikâyete konu olan bu masraflara yönelik sınırlamaların yeniden düzenlenmesini, ticari hayatın canlandırılmasına ilişkin önemli bir adım olarak görüyoruz”
VATANDAŞ, TÜCCAR VE SANAYİCİ ÜZERİNDEKİ YÜKLER AZALTILMIŞ OLDU
“2019'da özellikle yabancı ortaklı bankalar çok hadsiz bir takım davranışlara girmişti. Bunun disipline edilmesi açısından çok önemli bir karar. Her bankada farklı tarife ve ugulama, tarifeler arasında da büyük uçurumlar vardı. Adı sanı duyulmamış bir takım masraflar icat edilmişti. Kredi taksiti ödeme ücreti diye bir masraf kalemi bile duyduk. Yapılan bu düzenlemeyle dağınıklık ve keyfiyet ortadan kaldırılmış oldu. Hem vatandaşın hem tüccar ve sanayicinin üzerindeki bu yükler azaltılmış oldu. Çok isabetli ve yerinde bir karar”
KREDİYE ULAŞMA İSTEĞİ ARTACAK, KAZANAN TÜRKİYE EKONOMİSİ OLACAK
BDDK ve TCMB tebliği ile reel sektörün üzerindeki yüklerden en önemlilerinden biri hafifledi. İstanbul Ticaret Odası’nın 405 bin üyesini ve Türk özel sektörünü doğrudan olumlu yönde etkileyecektir. İş yapan kişi banka şubesine girdiğinde, ne kadar bir komisyon ve işlem faturayla karşılaşacağını artık bilecek. Hem bankalar arası birlik sağlanarak maliyet azaltıldı, hem de süreç hızlandırılıp basitleştirildi.
Tacirin kullandığı kredilerinde ve gerçekleştirdikleri bankacılık işlemlerinde makuliyet sınırını aşan komisyon ve işlem ücretlerinin indirilmesi, iş alemini rahatlatmıştır. Bu düzenleme firmaların krediye ulaşma isteğini daha da artıracağından sonuçta kazanan Türkiye ekonomisi olacaktır.
Üyelerimizden bize bu yönde gelen talepleri biz hem yetkililere iletmiş hem de bu hassasiyetimizi ve komisyonlara sınır getirilmesi talebimizi kamuoyu ile paylaşmıştık. İş dünyasının bu talebinin Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından aynı hassasiyetle değerlendirilip, uygulanmasını büyük bir memnuniyetle karşılıyoruz.
HEM PSİKOLOJİK, HEM FİZİKİ AÇIDAN OLUMLU SONUÇLAR DOĞURACAK
"Bankaların çeşitli isimler altında aldıkları ücret ve komisyonlar nedeniyle tüccar, sanayici ve tüketicilerin canı yanıyordu. Neredeyse komisyonlar diye bir gider kalemi oluşturmuştuk. BDDK ve Merkez Bankası tarafından sınırlandırma getiren düzenleme ile tüccar, sanayici ve tüketicinin üzerinden yük kalktı. Düzenleme ticaret hayatına olumlu yansır.
Yeni düzenlemelerle ücret, masraf ve komisyon sayısına getirilen sınırlandırmanın hem psikolojik hem de fiziki açıdan olumlu sonuçlar doğuracak. Sadeleşme sayesinde de bankalar arasındaki ücret karşılaştırması daha şeffaf ve kolay yapılabilecek."
TOBB Başkan Yardımcısı ve Kocaeli Sanayi Odası Başkanı Ayhan Zeytinoğlu: Biz ayakta kalalım ki bankalar da ayakta kalsın
“Sanayiciler maliyetini düşürmek isterken, bankalar potansiyel kârlarını vermek istemiyordu. Burada bir ara yol ihtiyacı vardı ve bulundu. Üyelerimizden kredi kapatmada yüzde 7’ye kadar masraf ödeyenler vardı. Şimdi bunlara sınır getirilmesini çok olumlu buluyorum. Biz ayakta kalalım ki bankalar da ayakta kalsın. Faizdeki ve masraftaki yeni dönemle birlikte reel sektörün daha çok yatırım yapacağı ve bankaların daha çok kredi kullandıracağını düşünüyorum”
Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Murat Çetinkaya:
Burada zaman zaman aşırı fiyatlamalar ile karşı karşıya kalınıyordu. Artan müşteri şikayetleri üzerine bu konuda bir düzenleme ihtiyacı ortaya çıktı. Biz yaptığımız düzenleme ile bankaların ticari müşterilerine sundukları ürün veya hizmetler karşılığı alınabilecek ücretlerin tür ve niteliklerini, azami miktar ya da oranlarını ve bunlara ilişkin standartları belirlemeyi hedefliyoruz. Özetle, burada temel amaç tahsil edilen ücretlerin daha şeffaf, anlaşılır, öngörülebilir ve karşılaştırılabilir olmasını sağlamak.
BANKALARIN TAVRI MERAK EDİLİYOR
Gerek ticari işletmelerin, gerekse bireysel müşterilerin bankaların kredi işlemlerinde ve para transferlerinde aldığı komisyon oranlarının yüksekliğine ilişkin şikayetlerin artması üzerine, bu alanda radikal bir düzenleme yapıldı. Bankaların 2019 yılında 65 milyar lira gelir elde ettiği bankacılık hizmetleri kaleminin büyük ölçüde tırpanlanması, iş dünyası tarafından olumlu karşılandı. Ancak gelirlerinde ciddi ölçüde daralma olacak bankaların, 1 Mart’tan itibaren nasıl bir tavır sergileyeceği de merak konusu oldu.
DÜNYA’ya bilgi veren kaynaklar, bankların mahrum kaldıkları bu geliri telafi edebilmek açısından pek fazla seçeneklerinin bulunmadığını belirtirken, rekabetin bu denli yoğun olduğu sektörde faiz artırımının da pek mümkün olmadığını aktarıyorlar.
BANKALAR VE MÜŞTERİLER DAHA SEÇİCİ DAVRANACAK
Kredi mekanizmasının mevcut işleyişinde, ücret ve komisyonlarda üst sınır bulunmakla birlikte, bankalar bu masrafları tüm müşterilere aynı oranda yansıtmıyordu. Riski yüksek müşterilerden daha yüksek ücret ve komisyon talep edilirken, işlem hacmi yüksek olan müşterilerle yapılan özel anlaşmalarla bu ücretlerde büyük indirim yapılıyordu. Aynı şekilde birden fazla banka ile çalışan müşteriler ise eğer kredibilitelerinde bir sorun yoksa, çalışacağı bankayı seçerken ücret ve komisyon miktarlarını göz önünde bulunduruyordu.
ŞİRKETLER İÇİN NELER DEĞİŞECEK?
**Şirketler de 1000 TL’ye kadar olan EFT’de 1 TL ödeyecek
**Ticari kredilerde tahsis ve erken kapama ücretleri sınırlandırıldı.
**Bankaların, ticari müşterilerden alınabilecek ücret, masraf ve komisyonların sayısı 2 bin 400’den 51’e indirildi.
Bankalar kredi tahsis ve kredi kullandırım süreçlerini iki ayrı alt kalem olarak sınıflandıracak. Kredi tahsis ücretleri tahsis edilen kredi limitinin on binde yirmi beşini, kullandırım ücretleri ise kredinin yüzde birini geçemeyecek.
**Erken kapama ücreti; kalan vadesi yirmi dört ayı aşmayan kredilerde yüzde biri, yirmi dört ayı aşan kredilerde ise yüzde ikiyi geçemeyecek. Bankalar daha önce bunu yüzde 6’ya kadar alabiliyordu.
**Ticari müşterilerden alınan hesap işletim ücreti ve hesap açılış ücreti kaldırılırdı.
**Daha önce yüzde 1’e kadar alınan, kredi tahsis ücreti kapsamında “İstihbarat ve Mali Analiz Ücreti” ile “Limit Revize ve Değerlendirme Ücreti” , “kredi tahsis ücreti” başlığı altında sadeleştirilerek tahsis edilen limitin on binde 25’i ile sınırlandırıldı.
**Yüzde 2’ye kadar olan ticari kredilerde kredi kullanım ücreti yüzde 1’e çekildi.
67 LİRALIK ÜCRET 5 LİRAYA İNDİ
EFT ücretleri, finansal tüketicilerde olduğu gibi üst sınıra tabi tutuldu. 1000 TL’nin altındaki EFT ücreti mobil bankacılık ve internet bankacılığında, 6 liradan 1 liraya indirildi. ATM’den yapılan EFT’de 17 lira olan ücret 2 liraya, şubelerden yapılan EFT ücreti ise 67 liradan 5 liraya indirildi.
İşlem tutarı 1.000 TL- 50.000 TL arasında olan işlemlerde ise bu sınırlar sırasıyla 2 , 5 ve 10 TL olarak belirlendi. Havale ücretleri bunun yarısı kadar uygulanacak.
** Erken ödeme komisyonu yüzde 6’dan yüzde 2’ye çekildi
Ticari kredilerde halen yüzde 2-6 aralığında belirlenen erken ödeme komisyonu, kalan vadesi 2 yıla kadar olanlarda yüzde 1’e, vadesi 2 yıldan uzun olanlarda ise yüzde 2’ye düşürüldü.
Ticari kredi kartlarında yüzde 3-4 seviyelerinde olan nakit avans komisyonu üst sınırı yüzde 1’e çekildi. Ticari kredi kartlarında üyelik ücretine herhangi bir sınır getirilmedi.
**Bankalar, tebliğle üst sınır getirilmemiş işlemlerin ücretlerini serbestçe belirleyebilecek
Tahsis edilen toplam kredi limiti değişmediği veya limit güncelleme talebi ticari müşteriden gelmediği müddetçe aynı takvim yılı içinde birden fazla kredi tahsis ücreti alınamayacak. Limitin güncellenerek artırıldığı durumlarda ilave limitin üzerinden yeni bir kredi tahsis ücreti alınabilecek.
**Para yatırma ücreti kaldırıldı
Şube kanalı ile saat 15.30 sonrasında gerçekleştirilen para yatırma işlemleri haricinde, bir ticari müşterinin mevduat ve katılım fonu hesabına kendisi ya da üçüncü bir kişi tarafından para yatırma işlemlerinden para yatırma adı altında ücret alınamayacak.
Ticari müşterinin, hesabının bulunduğu bankaya ait ATM’lerden kendi hesabı için kartla ya da kartsız limit/borç/bakiye sorgulama ve banka ile arasındaki sözleşmede belirlenen limitler dâhilinde para çekme işlemlerinden ücret alınmayacak.
** Havale ücreti EFT’nin yarısı kadar olacak
Geç EFT ücretleri, indirilmiş yeni ücretlerin yüzde 50’sinden fazla olamayacak, havale ücretleri ise EFT ücretlerinin yarısı kadar uygulanacak. Kıymetli maden transfer işlemlerinden alınacak ücret, transfer sistemini işleten kuruluş tarafından işlem başına belirlenen transfer ücretinin yüzde 15’inden fazla olamayacak.
** Kartlı satışlarda komisyon ücreti de sınırlandı
Taksitsiz mal ve hizmet alımlarında, işlem tutarının üye işyerinin serbest kullanımına ertesi gün aktarılması halinde, uygulanacak üye işyeri ücreti aylık referans oranın 0.45 puan artırılmış halini geçemeyecek.
Yurt dışında ihraç edilmiş kartların kullanıldığı işlemlerde, işlem tutarının üye işyerinin serbest kullanımına ertesi gün aktarılması halinde, uygulanacak azami üye işyeri ücreti yüzde 1.60’ı geçemeyecek.
Taksitli mal ve hizmet alımlarında azami üye işyeri ücreti, taksitsiz işlemlerde geçerli olan azami üye işyeri ücretine her bir taksit için bu ücretin en fazla yüzde ellisi ilave edilerek uygulanacak.
Ticari kredi kartlarından limit aşım ücreti alınamayacak, nakit avans tutarı, ticari müşterinin ticari kredi kartına tahsis edilen limitin yüzde 10’unu aşamayacak. Nakit avans kullanılması durumunda tahsil edilen ücret, nakit avans tutarının yüzde birini geçemeyecek.
Ticari kredi kartlarında ekstre erteleme, taksitlendirme, son ödeme tarihi uzatma ve benzeri hizmetlerden ücret alınamayacak.
BİREYSEL TÜKETİCİLER İÇİN NE DEĞİŞECEK?
**Bankaların alacağı masraf; mobil bankacılık ve internet bankacılığı üzerinden yapılan 1000 TL’ye kadar EFT’lerde 1 lirayı, ATM’lerden yapılan işlemlerde 2 TL’yi, diğer kanallarla yapılan işlemlerde ise 5 TL’yi geçemeyecek.
1000-50 bin TL arasındaki işlemlerde ise masraf, mobil-internette 2 TL, ATM’lerde 5 TL ve diğer kanallarda 10 TL’yi geçemeyecek.
**Geç işlemler olarak bilinen ve normal saatlerin dışında yapılan EFT ücretleri bunların yüzde 50 fazlası olarak uygulanacak. Havale işlemlerinde ise uygulanacak azami ücretler EFT işlemleri için belirtilen ayrımlara tabi olarak ilgili ücretlerin yarısı oranında uygulanacak.
Uluslararası para transfer işlemlerinin ücretleri ise finansal tüketici ile kuruluş arasında düzenlenen sözleşme ile belirlenecek.
MASRAFLAR HER YIL TÜFE KADAR ARTIRILACAK
Nakit avans kullanılması halinde tahsil edilen ücret, avans tutarının yüzde 1’ini geçemeyecek. Kredili mevduat hesaplarından kullandırılan krediler ile kredi kartlarından yapılan taksitli nakit avans işlemleri için ücret tahsil edilemeyecek.
**Finansal tüketicilerde kayıp, çalıntı ve benzeri nedenlerle yılda iki adede kadar kart yenileme ücreti kaldırıldı. Bir yılda ikiden fazla kart yenileme durumunda ise sadece kart maliyeti alınacak.
Kiralık kasa depozito bedeli finansal tüketiciler için kiralanan kasanın en fazla bir yıllık kira bedeli olarak belirlendi.
Kâğıt üzerinde düzenlenecek sözleşmelerde, “Sözleşmenin bir nüshasını elden aldım.” şeklindeki ibarenin finansal tüketici tarafından yazılmasının sağlanması zorunlu olacak.
Sözleşmeler kapsamında ücret alınabilecek her bir ürün veya hizmet için finansal tüketicinin onayı alınacak. Yönetmelikteki ücret ve parasal sınırlar her yıl en çok, yıllık TÜFE kadar artırılabilecek.
Kuruluşlar finansal tüketicinin onayını almadan bildirimlerden ücret talep edemeyecek. Mevzuat gereği belirli bir şekilde yapılması zorunlu olan bildirim ve işlemlerden maliyetleri kadar ücret alınabilecek.
Süreklilik arz etmeyen para transferleri, fatura tahsilâtı gibi anlık işlem ve hizmetlerden ücret tahsil edilmeden önce, işlemin gerçekleştirildiği alanın yapısına uygun bir şekilde finansal tüketicinin onayının alınması sonrası işlem gerçekleştirecek.
**Kiralık kasa ziyaretine ilişkin herhangi bir ücret alınamayacak, kiralık kasa depozito bedeli kiralanan kasanın bir yıllık kira bedelini aşamayacak.
Kuruluşların birden fazla ürün veya hizmeti bir arada sunmalarına imkan veren ürün veya hizmet paketlerinde ürün veya hizmetlerin ayrı ayrı sunulmasında elde edilebilecek ücret toplamını aşmayacak şekilde ücret tahsil edilebilecek.
Dünya Gazetesi - Hüseyin GÖKÇE
