Yeni Teşvik Sistemi eşitsizliği gideremedi

Hükümetin teşvik sistemi üzerindeki çalışmalarında son aşamaya gelinirken, bölgesel gelişmişlik farklarını en aza indirmek için yatırımları az gelişmiş bölgelere yönlendirme amacıyla 2009’da başlattığı bir önceki “yeni” teşvik sisteminin başarısının oldukça sınırlı kaldığı belirlendi.

Bu dönemde verilen teşvik unsurlarının, asıl hedef olan yatırımları geri kalmış bölgelere kaydırmaya yetmediği gözlendi. Bölgesel esaslı teşvik sisteminin 28 aylık uygulamasında yatırımlardan alınan pay dikkate alındığında sadece, en gelişmiş 14 ili kapsayan I. Bölge’den gelişmiş II. Bölge’ye doğru bir kayma yaşandığı, orta gelişmişlikteki illeri kapsayan III. Bölge’nin payı daha da geriledi. Çoğu Doğu ve Güneydoğu’dakilerden oluşan en yoksul 30 il ile Çanakkale’nin 2 ilçesinin yer aldığı IV. Bölge’nin payının ise en fazla teşvikin bunlara verilmesine rağmen değişmediği dikkati çekti. Söz konusu yeni teşvik sisteminde, yatırımlarda genel artış hızı devam etmekle birlikte, alınan payda gelişmiş-geri kalmış bölgeler arasındaki dengesizliği gidermedi. Bölgesel esaslı yeni teşvik sisteminin geçerli olduğu Ağustos 2009-Kasım 20011’i kapsayan 28 aylık dönemde teşvik belgesine bağlanan toplam yatırım tutarı, önceki eş döneme göre yüzde 64 artarak 136.3 milyar lira düzeyinde gerçekleşti. Bunun da 58.3 milyar lirasının İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Eskişehir, Bilecik, Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova, Tekirdağ, Edirne, Kırklareli olmak üzere sosyo ekonomik gelişmişlik endeksi en yüksek 14 ilin yer aldığı I. Bölge’ye yönelik olduğu belirlendi.

Bu dönemde gelişmişlik düzeyinde I. Bölge’yi izleyen Adana, Mersin, Aydın, Denizli, Muğla, Antalya, Isparta, Burdur, Balıkesir ve Çanakkale’nin yer aldığı II. Bölge’ye yönelik 34.1 milyar, Manisa, Afyon, Kütahya, Uşak, Konya, Karaman, Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye, Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir, Kayseri, Sivas, Yozgat, Zonguldak, Karabük, Bartın, Samsun, Tokat, Çorum, Amasya, Gaziantep, Adıyaman ve Kilis’i kapsayan III. Bölge için de 27.7 milyar liralık yatırım için teşvik belgesi alındı.

Türkiye’nin sosyoekonomik gelişmişlik düzeyi en düşük 30 ile ile Çanakkale’nin Bozcaada ve Gökçeada ilçelerini kapsayan IV. Bölge’ye yönelik olarak teşvik belgesi alınan toplam yatırım tutarı ise bu dönemde 16.2 milyar lirada kaldı. Karşılaştırma için baz alınan ve yaklaşık olarak bir önceki eş dönemi oluşturan Ocak 2007-Temmuz 2009 arasına göre yatırım tutarı en hızlı artışı yüzde 180.1’le II. Bölge’de kaydetti. I. Bölge’deki artış yüzde 34.1’le en düşük düzeyde gerçekleşirken, III. Bölge’de yüzde 56.1, IV. Bölge’de de yüzde 66.7 artış yaşandı.