Eylül ayının üçüncü haftası uzun bir süredir “Ahîlik Haftası” olarak kutlanmakta. Bu yıl 31.’si düzenlenen Kırşehir’deki Ahîlik Haftası Kutlamaları kapsamında çeşitli etkinliklerle bu kadim miras yad edildi.
Yrd. Doç. Dr. Hüseyin Arslan’ın “Ahîlik Teşkilatı’nın Sosyo -İktisadî Yapısı ve Örneklik Değeri” isimli makalesine göre, Osmanlı’nın kendi medeniyet havzası içerisinde miras olarak devraldığı kurumlardan biri de ahîlik teşkilatıdır. Ahîlik teşkilatı Osmanlı Devleti’nin kuruluşunda etkin rol üstlenmiş yapılardan biridir hatta. Bir taraftan kalifiye insan yetiştirmiş diğer taraftan da Osmanlı toplumunu farklı kılan değerlerin sindirilmesi vazifesini üstlenmiştir. Bir nevi Anadolu’yu ilim, irfan ve ahlak ile mayalamıştır ahîler.
Osmanlı’nın mayasında Ahî Evran’ın, Hacı Bektaşi Veli’nin, Fatma Bâcı’nın, Ahî Şeyh Edebali’nin eserleri vardır. Tıpkı Mevlana’nın, Yunus Emre’nin olduğu gibi. Onlar Osmanlı toplumunun çekirdeğini oluşturan insanı inşa etmişlerdir. Onlar bir toplumu ayakta tutan üretim ve tüketim ilişkisinin genel çerçevesini ve ahlaki prensiplerini belirlemişlerdir. Bu anlayışa göre ne üretim ve hizmet sektörü ne bu işin ticaret boyutu ne de tüketim ayağı temel değerlerden beri olamaz. Tam tersine bu faaliyetlerin hepsi sırtını ahlaki değerlere yaslar.
Hüseyin Arslan makalesinde ahîlik teşkilatının tarihini, Osmanlı toplumu için ne anlam ifade ettiğini detaylı bir şekilde işliyor. Bu kıymetli bilgilerin arasında özellikle ahilikte meslekî ahlak ve görgü kurallarına dair sıraladığı prensipler oldukça dikkat çekici. Onları sizinle paylaşmak istedik.
İyi huylu ve güzel ahlaklı olmak, İşinde ve hayatında, kin, hasetlik ve gıybetten kaçınmak, Ahdinde, sözünde ve sevgisinde vefalı olmak, Gözü, gönlü ve kalbi tok olmak, cömertlik, ikram ve kerem sahibi olmak, Küçüklere sevgi, büyüklere karşı edepli ve saygılı olmak, Alçakgönüllü olmak, büyüklük ve gururdan kaçınmak, gücü varken af etmek, Ayıp ve kusurlarını örtmek, gizlemek ve affetmek, hataları yüze vurmamak, Dost ve arkadaşlara tatlı sözlü, samimi, güler yüzlü ve güvenilir olmak, Gelmeyene gitmek, dost ve akrabayı ziyaret etmek, Herkese iyilik yapmak, iyiliklerini istemek, Yapılan iyilik ve yardımı başa kakmamak, Hakka, hukuka ve hakkaniyete riayet etmek, İnsanların işlerini içten, gönülden ve güler yüzle yapmak, Daima iyi komşulukta bulunmak, komşunun eza ve cahilliğine sabretmek, Yaratandan dolayı yaratıkları hoş görmek, Hata ve kusurları daima kendi nefsinde aramak, kimseyi azarlamamak, İyilerle dost olup, kötülerden uzak durma Fakirlerle dostluktan, oturup kalkmaktan şeref duymak, Zenginlere, zenginliğinden dolayı itibardan kaçınmak, kimseye yaltaklanmamak, Allah için sevmek, Allah için nefret etmek, Hak için hakkı söylemek ve hakkı söylemekten korkmamak, Maiyetinde ve hizmetindekileri korumak ve gözetmek, Açıkta ve gizlide Allah’ın emir ve yasaklarına uymak, Kötü söz ve hareketlerden kaçınmak, İçi, dışı, özü, sözü bir olmak, Hakkı korumak, hakka riayetle haksızlığı önlemek, Kötülük ve kendini bilmezliğe karşı iyilikle karşılık vermek, Belâ ve musibetlere sabır ve tahammüllü olmak, Müslümanlara lütufkâr ve hoş sözlü olmak, Düşmana düşmanın silahı ile mukabelede bulunmak, İnanç ve ibadetlerinde ihlaslı olmak, Fani dünyaya ait şeylerle öğünmemek böbürlenmemek, Yapılan iyilik ve hayırda hakkın hoşnutluğundan başka bir şey gözetmemek, Âlimlerle dost olup dostlara danışmak, her zaman her yerde yalnız Allah’a güvenmek, Örf, âdet ve törelere uymak, Sır tutmak, sırrı açığa vurmamak, Aza kanaat, çoğa şükür ederek dağıtmak, Feragat ve fedakârlığı daima kendi nefsinden yapmak.