İşçi ve işveren ilişkilerinden kaynaklanan alacakların detaylı açıklamalarını yaptığım yazı seriimin sonuncusundayız. Son olarak detaylarda saklı kalmış olan diğer işçi alacak kalemlerine ve nasıl hak kazanıldığına değinmek istiyorum.
İlk olarak İŞSİZLİK ÖDENEĞİ HAKKI’na bakalım. Kısacası işsizlik maaşı diyerek, daha halk dilinde konuşalım. İşsizlik maaşı alabilmek için tabiki belli şartların sağlanması gerekmektedir. Bu şartlar;
Kişi, kendi kusuru ve isteği olmaksızın işsiz kalmış olmalıdır. Kısacası işten atılmış, çıkartılmış vatandaşlarımız, diğer şartlar da sağlandığı taktirde bu maaşı almaya hak kazanabilirler. İşin sona ermesinden itibaren 30 gün içerisinde Türkiye İş Kurumu’na başvuruda bulunulmalıdır. Başvurucu çalışmaya istekli olmalıdır ve başka bir kurumdan gelir elde ediyor olmamalıdır.Şeklinde düzenlenmiştir. Şartlara baktığımızda, diğer yazılarımızda açıkladığımız alacak kalemlerinden daha basit kalmaktadır. İşten çıkartılan işçilerin geneline baktığımızda büyük çoğunluğu tüm bu şartları karşılamaktadırlar. Peki bizi asıl ilgilendiren kısma gelelim. Evet sizi duyar gibiyim değerli okurlarım, İSTİFA EDEN BİRİSİ İŞSİZLİK MAAŞI ALABİLİR Mİ ?
İstifa eden kimsenin işsizlik maaşı alıp alamayacağı hususu kısaca cevaplanabilecek kesin bir nokta değildir. Kanunda işçinin kendi isteği dışında işten çıkarılmış olması şeklinde ibare bulunmaktadır. Ama bu sizi üzmesin, işçi istifa etse dahi işsizlik maaşı alabilir. Bu durumda önemli olan detay şudur; işçi, işveren tarafından haksızlığa uğruyorsa veya bunun gibi İŞ AKDİNİ HAKLI NEDENLE FESHETMESİNE ortam yaratan durumlar mevcutsa, işçi iş akdini haklı nedenle fesih ederek işsizlik maaşını da alabilir.
Bunu şu şekilde daha da açıklayayım. İşçi aslında iş sözleşmesini sonlandırmak istemiyor ve çalışmasına devam etmek istiyor fakat işverenin yarattığı haksızlıklardan dolayı MECBUR kalarak iş sözleşmesine son veriyor. Böyle bir sonlandırma durumunda hukuk, kişinin iş akdini isteği doğrultusunda değil, kendi isteği dışında sonlandırdığına kanaat getiriyor.
Tamam iş akdimiz sonlandı işsizlik maaşına başvuracağız peki işsizlik maaşı ne kadar diye soracak olursanız, işsizlik maaşı hesaplamasında bir kişinin alabileceği en düşük işsizlik maaşı brüt asgari ücretin yüzde 40’ının altında olamaz. En yüksek işsizlik maaşı ise yine brüt asgari ücretin yüzde 80’ini geçemez. Bu ücretten sadece damga vergisi kesiliyor. Buna göre işsizlik maaşları damga vergisi kesilmeden en düşük 1.420 TL, en yüksek 2.840 TL olabiliyor.
‘’ Ne kadar süreli bağlanıyor bu işsizlik maaşı, o zaman yatalım para kazanalım kardeşim neden çalışayım ki ‘’ diyorsanız hemen sürelerini de belirtelim. İşsizlik maaşının bağlanmasındaki sürelerin hesaplanma şekli, ödenen prim günü üzerinden belirleniyor. Son 3 yıl içerisinde 600 gün prim ödeyene 6 ay, 900 gün prim ödeyene 8 ay ve 1080 gün prim ödeyene 10 ay süreyle işsizlik maaşı veriliyor.
İşsizlik maaşından söz etmişken, biraz önce kısaca değindiğimiz ayrımcılık hususuna bakalım ve ayrımcılık tazminatını da açıklayalım.
Ayrımcılık tazminatı, biz avukatların sürekli olarak atıfta bulunmayı sevdiği bir kısımdan geliyor. Tabiki ANAYASAMIZ. Anayasamızın 10. Maddesinde ‘’ herkes kanun önünde eşittir ‘’ deniliyor. İşçi açısından bu maddenin uygulanması için işverenin işçilerine eşit davranma ilkesine bakılır.
Eşit davranma borcu, işverenin, haklı nedenler bulunmaksızın işçileri arasında farklı davranmaması, haksız ayrımda bulunmaması, keyfi davranışlardan kaçınması; haklı nedenler varsa ayırımda bulunması, farklı davranması yükümlülüğünü ifade eder. Özellikle aynı işi yapan kişiler arasında herhangi bir ayrım varsa direkt olarak bu hakka dayanarak ayrımcılık tazminatı başvurusunda bulunabiliriz. Örneklemek gerekirse, işverenin aynı işi yapan diğer işçilere zam yapıp da bir tanesine haksız yere zam yapmaması durumunda ayrımcılığa uğrayan işçi, ayrımcılık tazminatına hak kazanır.
Yine hepimizin asıl ilgilendiği kısma gelelim, bu tazminatın miktarı ne kadar ? Ayrımcılık tazminatı işçinin son brüt ücreti üzerinden hesaplanmaktadır ve en fazla 4 aya kadar ücreti tutarında tazminata hükmedilmektedir. Mahkeme tarafından ayrımcılık tazminatı; uğranılan ayrımcılığın önemi, ağırlığı, süresi, işçinin kıdemi ve ücreti gibi konular göz önüne alınarak hesaplanmaktadır.
Fakat önemli belirtelim ki, yapılan ayrımcılık nedeniyle bir zararın meydana gelip gelmemesi, ayrımcılık tazminatına hükmedilmesi konusunda önemsizdir. İşçi yapılan ayrımcılık nedeniyle zarara uğramış olmasa bile ayrımcılık tazminatını talep edebilecektir. Bu açıdan bakıldığında ayrımcılık tazminatı diğer kalemlerden kendini ayırmaktadır.
İşçi ve işveren ilişkilerinden kaynaklanan alacak verecek davalarındaki önemli kalemlere yazılarımızda değindik ve siz değerli okurlarımız için güzelce açıkladık.
Her durumda olduğu gibi haklarınızı bilmeniz sizi en güçlü mertebeye ulaştıracaktır. Bu durumun sağlanabilmesi ve toplumumuzun daha bilinçli olabilmesi için elimizden geleni yapmaktayız. Her hafta yazılarımı takip ederek hukuk alanında daha fazla bilgiye ulaşabilir ve her daim haklılığınızı savunabilirsiniz. Aklınıza takılan her sorunuzu tarafımıza iletebilirsiniz. Tüm okurlarımıza sevgi ve saygılarımla…
‘’ Herkes için adalet, adalet için avukat ! ‘’
Avukat Muhammed Oğulcan EKİZ
BİZE ULAŞABİLMENİZ İÇİN İLETİŞİM KANALLARIMIZ :
Telefon : 535 240 96 20
Mail : av.ogulcan55@gmail.com
Instagram : Av_Ogulcan