Masonlar; Kendilerine açıklanan bilgilerle yetindikleri ve bir tür hipnozun içinde bulunduklarından olsa gerek, kendi atmosferlerinin dışına çıkamıyorlar. Bir tür zihin kontrolü de diyebilirsiniz. Sembollerin gerçek anlamını ve masonluğun hakikatte nasıl bir gaye peşinde koştuğunu, kendilerinin böyle bir zincirin içinde olmakla neye hizmet ettiğini yeterince sorgulayamıyorlar. Biraz geniş çaplı düşünenlerin de, çemberin dışına çıkma kabiliyetine sahip değil. Çemberin dışına çıkanlar zaten olan bitenin saçmalığını anlayıp o kalıba girmeden kısa sürede sistemden uzaklaşıyor.
Kıdemli masonların, masonluğu objektif olarak tahlil edebilme gücü yok denecek kadar azdır. Çünkü Tekris töreni ve devamındaki buluşmalarda üyeler üzerinde yeni bir Süperego inşa ediliyor. Masonlar üzerinde inşa edilen bu şartlanmaya “Masonik Süperego” demek yerinde olacaktır. Askeri nizamlarda oluşturulan şartlanmaya tıpa tıp benzeyen bir kalıba sokuluyorlar.
Toplumsal veya bireysel otomatik davranışlar anlamına gelen Süperego ’ya hepimiz sahibiz; Süperego sağlıklı insanların tamamında mevcuttur ve bazı davranışlar sorgulanmaz. Örneğin, normal bir insan yolda yürürken başka birine nedensiz biçimde tokat atmaz. Ya da erkelerin bir kadını taciz etmesinin, bir kadının karşı yönden gelen tanımadığı bir erkeğin boynuna sarılmasının, normal bir davranış olmadığı herkesçe bilinir. Bu, dünyanın neresine gidersek gidelim hepimizde bulunan, sorgulamadan yaptığımız otomatik davranış biçimi yani Süperego’ muzdur.
Askeri nizamda ise, mevcut Süperego’ nun üzerine yeni bir Süperego daha yüklenir. Örneğin bir subay, diğer subayı gördüğünde otomatik olarak selam verecek, kıdemli olan selamı alacaktır. Askeri törenlerde herkes aynı anda aynı adımı atacak kollarını aynı şekilde sallayacak, bakımlı olacak ve tertemiz ütülü kıyafetler giyecektir. Askeri okulların ilk yıllarında başlayan eğitimle kolayca verilen özel bir şartlanma modeli, mevcut Süperego üzerine kolaylıkla yüklenir. Kolaylıkla yüklenir, çünkü askeri nizama kabul edilenler de tıpkı masonlar gibi toplum ortalamasına uygun bir Süperego’ ya sahip olmak zorundadır. Bir mason, locaya kabul edildiği günden itibaren artık yeni bir dünyaya doğmuştur. Bu dünyanın özel bir karakteri vardır. Hep birlikte yapılan hareketler, hep birlikte giyilen özel kıyafetler, sembollere yüklenen ortak anlamlar, herkesin birbirine yapmacık da olsa nezaket kuralları içinde davranması, hiyerarşik düzen ve bu düzen içindeki insanların kıdeme göre sıralanışı, masonların sorgulamadan kabul ettiği otomatik kalıplar arasındadır. Masonlar üzerinde oluşturulan “Masonik Süperego” tıpkı askeri nizamda olduğu gibi, sistem içindeki disiplini sağlamak, sisteme dâhil olan bireylerin düşünce sınırlarını belirlemek amacını güder. Eğer sınır çizgisi oluşturulmazsa masonlar arasında masonluk dahi tartışmaya açılacaktır. Böyle bir durumun sistem içinde tehlike yaratacağı ortadadır. Masonlar, kendilerini ne kadar “hür” olarak görseler de en azından loca içinde bulundukları süre içinde masonluğun müsaade ettiği çizgiye kadar bu sınırlı hürriyetini muhafaza edecekler, onların istediği biçimde düşüneceklerdir. Aksi halde dernek çatısı altında ayıplanıp, sistem içindeki mevcudiyetleri tehlikeye girecektir.
Kısacası her masonun, bir mason gibi davranması ve bir “MASON GİBİ DÜŞÜNMESİ” esastır. Mason gibi davranmanın altında yatan sır da budur zaten. Diyalektik düşüncenin önemli bir ilkesi olan öz ve biçim etkileşimini sağlamak… Biçimsel olarak benzer olanın bir süre sonra ÖZ’ e yansıması. Masonların görünüşte birbirlerine davranışsal olarak benzer hale, yani TESVİYE’ ye getirilmesi aslında onların aynı şekilde düşünmelerini de sağlamak içindir.
Masonlar üzerinde inşa edilen “Masonik Süperego” sayesinde, sisteme dâhil olanlar loca içinde benzer kıyafetler giyecekler, benzer jest ve mimiklere, benzer sorulara benzer cevaplar vermeye, hatta ses tonunu bile benzer şekle getirmeye şartlanacaklar, bu sayede kardeşler arasında şekilsel olarak TESVİYE sağlanacaktır. Çoğu zaman eşitlik anlamına gelen ve şeklen de birbirine benzemeyi içine alan geniş bir kavram olan TESVİYE, masonlar için kıdemleri arttıkça benzer düşünce kalıplarına da otomatik olarak geçmelerini sağlıyor. Böylece, tesviye adı altında şeklen olduğu kadar düşünsel yapı olarak da eşit, hatta birbirlerinden klonlanmışçasına benzer bireyler yaratılıyor. Bu bireyler, zamanla sadece kendi aralarında değil, giderek loca dışında da benzer davranışları sergileyen, olaylar karşısında benzer tepkiler gösteren, benzer düşünen, benzer siyasi yapıya sahip, benzer dini anlayışa ve akla sahip bireylere dönüşecektir. Hatta bu benzerlik onların bilinçaltında o kadar önemli bir yer teşkil etmektedir ki, bir süre sonra locasından ayrılanların dahi masonluğa devam edenlerden farkı kalmaz.
Bugün Hür ve Kabul Edilmiş Masonlar Derneği’nin 16 BİN aktif üyesi olduğu bilinmesine rağmen, derneğe devam etmediği halde “Masonik Süperego” ya sahip ve diğer masonlardan farklı düşünmeyen binlerce mason bulunmaktadır. Localara aktif üye olmayan masonlara “uykudakiler” deniliyor. Bir gün onların istediği siyasi ortam oluşursa, uykudaki masonlar uyandırılıp tekrar localara kayıt edilecekler, kilit noktalara getirilecekler. Onlara bu fırsatı verecek olan “KUVVET” ise elbette toplumsal iç dinamikler olmayacaktır.
Özhan Kızıltan