Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın belediyelerde “yozlaşma” eleştirisi sonrası, AK Parti'de yerel yönetim sistemine dair köklü bir reform gündemde.
Partide, belediyelerin bütçe yapma yetkisinin kaldırılması, sosyal yardımların merkezi yönetime bağlanması ve kentsel dönüşüm gibi alanlarda yetki devri dahil olmak üzere birçok seçeneğin tartışıldığı öğrenildi.
Erdoğan, 14 Mayıs’taki grup toplantısında yaptığı konuşmada, belediyelerdeki bazı uygulamaları “suç organizasyonuna” benzeterek, belediye sistemiyle ilgili kapsamlı bir değişiklik çağrısında bulundu. Gözler şimdi AK Parti'nin hazırlayacağı yeni düzenlemeye çevrildi.
Yetkilerin Sınırlandırılması ve Merkezileşme
AK Parti kulislerinden sızan bilgilere göre, üzerinde durulan düzenlemeler arasında belediyelerin bütçe yapma yetkisinin kaldırılması öne çıkıyor. Buna göre belediye bütçeleri doğrudan merkezi hükümet tarafından hazırlanıp denetlenecek. Böylece belediyelerin mali özerkliği büyük ölçüde sona erecek.
Sosyal yardımlar da aynı kapsamda değerlendiriliyor. Yeni sistemde belediyeler kendi inisiyatifleriyle yardım dağıtamayacak, bakanlık izni gerekecek. Bu adımın, yerel yönetimlerin halkla doğrudan temasını sınırlayacağı ve merkezi otoriteye bağlılığı artıracağı belirtiliyor.
Kentsel Dönüşümde Cezai Yaptırım ve Yetki Devri
AKP yönetimi, özellikle kentsel dönüşüm süreçlerinde ağır aksak çalışan belediyelere yönelik cezai yaptırımlar getirilmesini ya da ilgili yetkilerin Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'na devredilmesini değerlendiriyor. Belediye başkanlarının, kentsel dönüşüm taleplerini yerine getirmemesi halinde merkezi müdahale gündeme gelebilecek.
İmar ve İhale Yetkileri Gözden Geçirilecek
İmar izinleri ve doğrudan alımlar gibi yetkilerin de belediyelerden alınması, bu alanlarda karar süreçlerinin merkezi kurumlara bağlanması gündemde. Özellikle büyükşehirlerin dış ilçelerinde imar planlamalarında yaşanan eksiklikler nedeniyle, vali, kaymakam ve ilgili bakanlık temsilcilerinden oluşacak bir kurul önerisi de masada.
Temel Hizmetlerde Grev Sınırı
Yeni düzenleme çerçevesinde belediye hizmetleri arasında yer alan çöp toplama ve içme suyu gibi temel ihtiyaçlarda grev hakkına sınırlama getirilmesi de tartışılıyor. AKP’li bir yetkili, bu hizmetlerde “alternatif tedbir alma yükümlülüğü” getirilmesini savunarak, halk sağlığını tehlikeye atacak durumların önüne geçilmesi gerektiğini vurguladı.
Mevsimlik Nüfusa Göre Bütçe Ayarı
Özellikle yaz aylarında turist sayısının katlandığı sahil şehirlerinde yaşanan bütçe yetersizliklerinin de yeni sistemde dikkate alınması bekleniyor. AKP kurmayları, “3 bin nüfuslu bir yerin yazın 10 bine çıkması halinde sabit bütçeyle hizmet vermesi mümkün değil” diyerek, mevsimsel nüfus artışına göre bütçelendirme yapılması gerektiğini savunuyor.
Kayyum Uygulaması Tartışması
Erdoğan, grup toplantısında yaptığı açıklamada, PKK’nın feshedilmesi durumunda kayyum atamalarının istisna haline geleceğini ifade etti. Ancak 2016 sonrası çıkarılan kayyum yasasında şu an için bir değişiklik öngörülmüyor. AKP kaynakları, terör tehdidinin azalmasıyla birlikte kayyum uygulamasına ihtiyaç kalmayacağını belirtiyor.
Muhalefetin Tepkisi: “Yerel Yönetimlere Tırpan”
Muhalefet cephesi ise Erdoğan’ın açıklamalarını, muhalefet partili belediyelerin yetkilerinin tırpanlanması ve merkezi yönetimin yerel idareler üzerindeki kontrolünü artırma girişimi olarak yorumluyor. Yeni sistemin, yerel demokrasinin alanını daraltacağı eleştirileri kamuoyunda geniş yankı bulmuş durumda.
