Samsun Üniversitesi Canik Kampüsü 100. Yıl Konferans Salonunda gerçekleşen “Küresel Dünyada Demokrasinin Krizleri” başlıklı programda, demokrasinin tarihsel gelişimi ve günümüzde karşılaştığı yapısal sorunlar ele alındı.
Demokrasi: Bir Büyü Mü, Gerçeklik Mi?
Konuşmasına demokrasinin tarihsel gelişimini ele alarak başlayan ve Antik Yunan’dan günümüze uzanan demokrasi serüvenini anlatan Prof. Öğün, demokrasinin bir büyü gibi ele alındığını belirterek “Demokrasi, tarih boyunca bir büyü gibi sunulmuştur. Eleştirilemez, dokunulmaz bir alan haline gelmiştir. Oysa demokrasiyi eleştirmek, ona zarar vermek değil; onu daha güçlü kılmaktır. Ancak bu büyü, eleştirenleri dışlayan bir mekanizmaya dönüşüyor. Bugün demokrasiyi sorguladığınızda sizi yaftalarlar, entelektüel arenadan dışlarlar. Bu durum, sağlıklı bir tartışma ortamının önündeki en büyük engellerden biridir.” dedi.
“Demokrasi, Çoğunlukçuluk ile Çoğulculuk Arasında Sıkıştı”
Demokrasinin çoğunlukçuluk ve çoğulculuk arasında sıkıştığını vurgulayan Öğün, günümüz dünyasında bu dengenin giderek bozulduğuna dikkat çekerek: “Çoğunlukçuluk, halkın genel iradesini esas alırken; çoğulculuk, farklı seslerin temsil edilmesini savunur. Bu ikisi arasında ince bir denge vardır. Fakat günümüzde bu denge ciddi bir şekilde sarsılmış durumda. Özellikle Amerika Birleşik Devletleri’nde Trump’ı destekleyenler çoğunlukçu bir yapı inşa ederken, Biden’ı destekleyenler çoğulculuğu savunuyor. Bu ayrışma, yalnızca Amerika’ya özgü değil; Avrupa’da yükselen aşırı sağ partiler, Almanya’da AFD ve Fransa’da Le Pen gibi figürler benzer şekilde çoğunlukçuluk üzerinden hareket ediyor. Bu, demokrasinin en temel krizi olarak karşımıza çıkıyor.” uyarısında bulundu.
“Tekno-Kapitalizm Ulus Devletleri Sarsıyor”
Sanayi kapitalizminin çözülerek yerini tekno-kapitalizme bıraktığını ifade eden Prof. Öğün bu dönüşümün demokrasiyi kökten değiştirdiğini belirterek: “Sanayi kapitalizmi, işçi sınıfına bazı haklar tanımış ve refah devleti modelini doğurmuştur. Ancak bugün sanayi kapitalizmi yerini tekno-kapitalizme bırakıyor. Elon Musk, Jeff Bezos gibi figürler, ulus devletlerin sınırlarını aşarak yeni bir güç odağı haline geliyor. Devletlerin üzerinde konumlanan bu aktörler, siyaset ve ekonomi üzerinde doğrudan etki sahibi oluyor. Bu yeni sınıf, ulus-devletleri zorluyor ve geleneksel demokrasileri sarsıyor.” değerlendirmesinde bulundu. Prof. Dr. Süleyman Seyfi Öğün, teknoloji devlerinin seçim süreçlerine doğrudan etki edebildiğini belirterek, “Bugün Elon Musk gibi aktörler, bir sosyal medya platformu aracılığıyla kamuoyunu yönlendirebiliyor, seçim süreçlerine doğrudan müdahale edebiliyor. Bu, demokrasiyi büyük bir krizle karşı karşıya bırakıyor. Artık yalnızca seçilmiş temsilciler değil; teknoloji milyarderleri de siyasi arenada önemli bir aktör haline geldi.” ifadelerini kullandı.
“Devlet, Ulus ve Sermaye Üçgeni Çatırdıyor”
Demokrasinin temelinde devlet, ulus ve sermaye dengesinin yattığını belirten Öğün, bu üçlü yapıdaki çatırdamanın demokrasiyi tehdit ettiğini işaret ederek: “Devlet, egemenlik peşindedir; ulus, kimlik arayışındadır; sermaye ise sürekli büyümek ister. Bu üç unsur arasındaki gerilim, demokrasiyi şekillendirir. Ancak finansallaşan ekonomiler, sermayeyi devletlerden bağımsız hale getirdi. Bugün sermaye, ulusal sınırların ötesinde hareket ediyor ve devletlerin manevra alanını daraltıyor.” dedi.
Program, soru-cevap bölümünün ardından Samsun Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mahmut Aydın’ın, Prof. Dr. Süleyman Seyfi Öğün’e hediye takdimi sonrası fotoğraf çekimi ile tamamlandı.
