Anadolu Kazıldıkça Kazılıyor

Anadolu Uygarlıkları, dünyada, Küçük Asya olarak bilinen Anadolu’yu, XIX. yüzyılda, yabancı arkeologların istilasına uğratmıştır.

Öyle ki; yabancı arkeologlar, tarihöncesi ve eski çağ uygarlıklarını araştırmak ve kazı yapmak için, Ankara ve İstanbul’da, Arkeoloji Enstitüleri bile kurmuşlardır.

1899 yılında, Miletos’ta ve 1904 yılında, Didyma’da, ilk kazıları, Berlin Müzesi adına Wiegand yapmıştır.

Wiegand, aynı zamanda, Humann’ın başlattığı (1895) Priene kazılarını da sonuçlandırmıştır (1898).

Bunun dışında, Humann, 1878 – 1886 yılları arasında, yine Berlin Müzesi’nin desteğiyle, Pergamon’da, kazı yapmıştır.  

Ephesos’ta, ilk kazıları, British Müzesi adına 1869 – 1874 yılları arasında, Wood yapmıştır.

Hogarth da aynı müze adına 1904 – 1905 yılları arasında, kazılara başlamıştır.

Ephesos’ta, düzenli kazılar, başta Viyana Akademisi olmak üzere, Avusturya Arkeoloji Enstitüsü tarafından yapılmıştır.

Sardes’te, ilk kazıyı, 1854 yılında, Spiegelthal, Bintepe Tümülüsü’nde yapmıştır.

Dennis de 1882 yılında, bir kazı yapmıştır.

Butler ise, 1910 – 1914 yılları arasında, daha geniş kapsamlı bir kazı yaparak, Artemis Tapınağı ile Nekropol’de çalışmıştır.

Apollon Tapınağı ile ilgili ilk araştırmaları, Texier ve Newton yapmışlardır.

Tapınakta, ilk kazıları, 1904 yılında, Berlin Müzesi adına Wiegand başlatmıştır ve kazılar, 1913 yılına dek sürmüştür.

1962 yılından itibaren, kazıları, Alman Arkeoloji Enstitüsü adına Turhett yapmıştır.

Alman Doğu Kurumu’nun desteğiyle, Winckler, Boğazköy’de, 1906 yılında, kazılara başlamıştır.

Alman Arkeoloji Enstitüsü ise, Boğazköy’de, kazılarını, 1952 yılından itibaren sürdürmüştür.

Almanların Boğazköy’de yaptığı kazılara Bavyera Bilimler Akademisi adına Helmuth da katılmıştır.

Bundan daha öncesinde, 1834 yılında, Boğazköy’de, Texier, araştırma yapmıştır.

Troya’da, 1938 yılına dek değişik ekipler, on altı dönem kazı yapmışlardır.

Cincinnatti Üniversitesi’nden Blesen yönetiminde bir ekip, 1932 – 1938 yılları arasında, yedi dönem kazı çalışmalarını sürdürmüştür.

Didyma’da, kazıları, 1962 yılından itibaren, Alman Arkeoloji Enstitüsü adına Turhett yapmıştır.

Sakçagözü’nde, 1908 – 1911 yılları arasında, Garstang’ın başlattığı kazıları, Ankara İngiliz Arkeoloji Enstitüsü adına 1949 yılında, Waechter sonlandırmıştır.

Alişar ise, Chicago Üniversitesi Doğu Bilimleri Enstitüsü adına 1927 – 1932 yılları arasında, Schmidt ve Von der Osten başkanlığında kazılmıştır.

Hacılar, Ankara İngiliz Arkeoloji Enstitüsü adına 1957 – 1960 yılları arasında, Mellaart başkanlığında kazılmıştır.

Mellaart ayrıca, Ankara İngiliz Arkeoloji Enstitüsü adına Lloyd başkanlığında, Beycesultan kazılarına da katılmıştır.

Demircihöyük’te, İstanbul Alman Arkeoloji Enstitüsü adına Bittel’in 1975 yılında başlattığı kazılar, 1979 yılında tamamlanmıştır.

Knidos, 1967 – 1969 yılları arasında, Iris Cornelia Love başkanlığında, Amerikalı bir ekip tarafından kazılmıştır.

Kültepe’de, 1925 yılında, Hrozny başkanlığında, Çek arkeologlar, kazı yapmışlardır.

Zincirli Höyüğü’nde ise, Luschan, Koldeway ve Humann kazılar yapmışlardır.

Sondaj Çalışmaları

Boğazköy’de, sondaj çalışmalarını, Woolley ve Sir Charles Leonard başlatmışlardır.

İ.Ö. 5,500 – İ.Ö. 5,000. yüzyıllara, Kalkolitik Çağ’ın başlarına tarihlenen Batı Çatalhöyük’te de 1961 yılında, iki sondaj yapılmıştır.

Sonuç itibariyle, arkeoloji araştırma ve kazıları, yabancıların elinde olduğundan ve uzun bir süre, ağırlık, yine yabancıların elinde kaldığından, buluntuların büyük bir çoğunluğu, Anadolu’dan uzaklara sürüklenip götürülmüştür.

Bu bağlamda, kaçırılmalarına imkân ve ortam sağlanmıştır.