Çocukları Tanımak ve Anlamak

Çocuklarımızı, değişik özellikleriyle, ayrıntılı olarak ne kadar iyi tanırsak ve anlarsak çocuk yetiştirmede isabetli hareket etmemiz de o derece kolaylaşır. Çocuklarımızı genel olarak tanısak, birçok özelliklerini bilsek de, onları her şeyleriyle yeterince tanıyor muyuz? Peki, onun kaygılarını, korkularını, özlemlerini ve hayallerini ne derecede bilmekteyiz? Bir anne-baba olarak okula giden çocuklarımızın notlarını iyi biliriz ve onu dersleri konusunda sürekli takip ederiz; Fakat çocuğumuzun geleceğe dönük beklentileri nelerdir, gerçekten biliyor muyuz? Belki de hiç sormadık kendisine.

Çocuğumuz nelerden hoşlanır, nelerden hoşlanmaz; yapısı sert midir, yumuşak mı; inatçı mı, uysal mı; hırslı ve azimli mi, yoksa gevşek ve çabuk pes edenlerden mi; sabırlı mı, yoksa aceleci ve tahammülsüz mü; çalışkan mı, tembel mi; müsrif mi, tutumlu mu; sosyal mi, içine mi kapanık; kaba mı, zarif mi; hareketli mi, yavaş mı; en kuvetli yönleri neler, zayıf yönleri neler; neleri severek yapar, neleri istemeyerek yapar; nelere karşı yetenekli, nelere daha yatkın; insan ilişkileri nasıl, geçimli mi, geçimsiz mi; ilginç özellikleri neler; olumlu yönde etkilemek ve sonuç almak için nasıl yaklaşmak gerekir vs. Bunlar, çocuğumuza karşı davranışlarımızda bize rehber olacaktır. Çocuklarımızı tanımanın ve anlamanın bir başka yolu, onlarla iletişimimizi artırmak, onları dinlemek, onlara değer vermekten geçer. Çünkü çocuk sevgiyle büyür, merhametle eğitilir. Çocukları iyi yetiştirmek için, çocukları tanımak ve anlamak gerekir. Bu itibarla çocuğa biyolojik, psikolojik, sosyolojik ve dinî açıdan bakalım.

1. Biyolojik Açıdan Çocuğa Bakış

Çocuk, anne-babanın hücrelerinin birleşmesinden meydana gelir. 46 kromozomla birlikte, anne-babanın genetik mirasını da taşır. Bir insanın hücresinde 46 adet (23 çift) kromozom bulunur. Kromozomların üzerinde insana ait özellikleri, bir sonraki nesle aktaran “bilgi taşıyıcılar” vardır. Bunlara “gen” adı verilir. Genler bir kromozom üretişidirler ve moleküllerden oluşurlar. Kişinin büyümesi ve gelişmesi hakındaki bütün bilgiler bu moleküllerde kodlanarak depo edilmiştir. İnsanda, her hücrede 5x109 gen bulunmaktadır. Normal hücrede 23 çift (46 adet) kromozom bulunur. Her iki üreme hücresi birleştiğinde 46 tek (23 çift) kromozomdan oluşan bir döllenmiş hücre ortaya çıkar. İnsan, daha anne karnında yeni döllenmiş bir yumurta hücresiyken daha ileride sahip olacağı bütün özellikleri Allah belirlemiş ve bir düzen içinde DNA’larına yerleştirmiştir. Bir bireyin sonraki karakter yapısında, doğum öncesinin etkileri olduğu bilimsel araştırmalarla ortaya konulmuştur.

2. Psikolojik Açıdan Çocuğa Bakış

Çocukları iyi yetiştirmek için, çocukları tanımak, çocuk psikolojisini bilmek gerekir. Zaten en değerli varlığımız olan çocuklarımızı en iyi şekilde yetiştirmek zorundayız. Çocuk yetiştirmek, çocuk oyuncağı değildir. Çocuk yetiştirmek en kutsal, en büyük, en zor ve hayat boyu devam eden önemli bir sanattır. Çocuk, yetişkin insanın küçük bir örneği değildir. Bu nedenle davranışını, erişkin insan davranışından farklı değerlendirmek gerekir. Çocuk, davranışında kendine özgü nitelikler göstermektedir. Bunun dışında her yaş çocuğunun o yaşa özgü belirli davranış kalıpları olduğu da bilinen bir gerçektir. İki yaş çocuğu, dört yaş çocuğuna hiç benzemediği gibi, dört yaş çocuğu da, sekiz yaş çocuğundan önemli özellikleriyle ayrılmaktadır. Özellikle okul öncesi çağını göz önünde tutarak, çocuğu erişkinden ayıran ruhsal özelliklere değinelim: Çocuk her şeyden önce güçsüzdür; bakılmak, korunmak ve kollanmak ister. Bu nedenle ana ve babasına bağımlıdır.

Fakat çocuk, hiçbir şeyden anlamaz, bilmez, aklı ermez şeklindeki düşünce de tamamiyle yanlıştır. “Çocuk şimdi duyar, biraz sonra unutur” düşüncesi de doğru değildir. Çocuğun geçirdiği gelişim dönemlerini bilmek önemlidir. Çünkü her gelişim döneminde o döneme özgü davranışlar ortaya çıkmaktadır. Aileler bu davranışları tanır ve ayrımlarını yapabilirlerse, çocuklarıyla daha sağlıklı, daha güzel ilişkilere girmekte zorlanmazlar.

3. Sosyolojik Açıdan Çocuğa Bakış

Çocuk, gelişen bir insan yavrusu, olgunlaşmamış, “reşit sayılmayan” bir kişidir. Tek hücre olarak yaşama başlayan insan yavrusu, haftalar, aylar ve yıllar boyunca büyür, gelişir; birçok kompleks becerileri yapabilen, düşünen ve düşüncelerini ifade edebilen, kişilik sahibi bir erişkin durumuna gelir. Böylece edilgen bir eleman olmaktan kurtulup aile faaliyetlerine katılan ve sosyal ilişki kurabilen etkin bir üyeye dönüşür. “Biyo-psiko-sosyal” bir varlık olan insanoğlu doğumdan ölümüne kadar değişik evrelerden geçer. Bunlardan çocukluk evresi insan hayatının en önemli dönemidir. Bu dönem sürecinde çocuk adım adım ilerledikçe evreden evreye geçer. Doğumdan itibaren kendini sosyal ilişkilerin içinde bulan çocuk, gün geçtikçe gelişerek toplumdaki yerini alır. Zamanla yetişkin bir birey olarak topluma katılır ve sosyal kişiliğini kanıtlar. Çünkü insanın hem biyolojik, hem psikolojik, hem de sosyal ve dinî boyutu vardır.

4. Dinî Açıdan Çocuğa Bakış

Çocuk sahibi olmak, anne ve babalar için en büyük nimetlerden biridir. İslâm dinî, Müslümanların meşru yoldan çocuk sahibi olmalarını teşvik etmiş, bu sebeple de evlilik müessesesini kurmuştur. Amaç; kendisi, ailesi ve toplumu için faydalı olma bilincinde olan kişilikli, mânevî değerlerine saygılı, ahlâklı, yaratan ve yaratılanın haklarına duyarlı erdemli nesiller yetiştirmektir. Neslimizin devamı, yarınlarımızın umudu olan çocuklar, Yüce Allah’ın bizlere lütfettiği birer emanettir. (Tahrim, 66/6) Bu sebeple onları sevmek, korumak, kollamak ve iyi yetiştirmek zorundayız.

İslâm hukukunda doğumla başlayan ve ergenlik çağına kadar devam eden döneme “çocukluk”, bu dönemi yaşayan kimseye de “çocuk” denir. Hz. Peygamber’in ergenlik çağına gelinceye kadar çocuktan sorumluluğun kaldırıldığını ifade eder. (Ebu Davud, Hudud 17) Kur’ân-ı Kerim ifadesiyle çocuk; “Dünya hayatının süsüdür.” (Kehf, 18/46) Allah’ın lütfu ve bir imtihan vesilesidir. (Enfâl, 8/28) Kur'ân'da çocuğun insanlara sevimli gösterildiğinden bahsedilmiştir. (Âl-i İmrân, 3/14)

İslâm’ın çocuğa temel yaklaşımı; sevgi, şefkat ve hoşgörü anlayışına dayanır. Çünkü çocuk dünyaya tertemiz bir yaratılışla ve günahsız olarak gelir. Bülûğ çağına kadar da yaptığı davranışlardan dinî bakımdan sorumlu değildir. Dünyaya yeni gelen insan yavrusu âciz, her bakımdan büyüklerin ilgi ve yardımına muhtaç ve belli bir yaşa kadar da ana-babaya bağımlıdır. Bu dönemde kendisi için gerekli olan ilgi ve sevginin, bakım ve eğitimin gösterilmesi ölçüsünde sağlam bir kişilik geliştirebilir, yani iyi insan ve iyi bir Müslüman olabilir. Çocuğun dünya ve âhiret mutluluğu için bu dönem iyi değerlendirilmelidir. Bu itibarla çocukluk döneminde gerekli dinî eğitimin verilmesi ve güzel ahlâk alışkanlığı kazandırılması gerekir. Dolayısıyla çocuğumuzu iyi bir şekilde yetiştirmek istiyorsak; öncelikle onu tanımalı ve anlamalıyız!

ETİKETLER: Çocukları Tanımak ve Anlamak

NELER SÖYLENDİ?

Website Yorumları

Süleyman GÜLEK

DİĞER YAZILARI Doğruluktan ve adaletten ayrılmamak İbadet ve Güzel Ahlâk Oruç Tutmanın Maddi ve Manevi Faydaları Yılbaşı Kutlamaları Mallar ve Canlar İle İmtihan Cihadin Önemi Birlik ve Beraberlik İçerisinde Olmak Savaş ve ahlak Zalimler İçin Yaşasın Cehennem! Gazze’de Yaşanan İnsani Vahşet Peygamberimizi Sevmek Mutluluk Arayışı Çocuk ve Okul Mutlu Aile Zevk ve Eğlenceye Düşkünlük Ahiret Bilinci Tesettürlü Olmak Çocuğa Allah İnancını ve Sevgisini Aşılamak Çocuk ve Din Eğitimi İbadet Bilinci Hz. İbrahim’in İnanç Mücadelesi Anne ve Babanın Değerini Anlamak İnsanın İki Yönü 28 Mayıs Cumhurbaşkanı Seçimi’ne Bakış Bayramlar Huzur ve Mutluluk Günleridir Câhiliye ve Ahlâk Barış ve Huzur İbadet ve Ahlâk Ramazan ayı ve oruç Dünya Hayatı Ölüm Gerçeği Depremlerden ve Üzücü Olaylardan İbret Almak Gün Birlik, Beraberlik ve Yardımlaşma Günüdür Deprem Gerçeği Sade Bir Hayat Kur’an’ın Önemi Gençle İletişim Âdâb-I Muâşeret, Görgü Kuralları Söz Söyleme Adâbı Noel ve Yılbaşı Din ve Ahlâk İffetli Olmak Yaratiliş Gayesini Anlamak Dünya Engelliler Günü Engelli Bireyi ve Aileyi Anlamak Terör saldırısı Yaşlıları Anlamak Gençleri Anlamak Hz. Peygamber’in örnek ahlâkı Ahlâk Eğitiminin Önemi Dünya Hayatına Aşırı Düşkünlük Başarıya Ulaşmanın Kuralları Ailede ve Okulda Çocuk Eğitimi Dünyanın Cazibesine Aldanmak Dünya ve ahiret mutluluğu Siyaset ve Ahlâk İyi bir müslüman olmak Çocuk Yetiştirmek Tartışma Usulü Toplumsal Ahlâk İyilik Yapmak eşlerin karşılıklı vazifeleri Çevre Ahlâkı Kurban bayramının önemini anlamak Dünya-âhiret dengesi nasıl olmalı! Gençlik ve ahlâk Kötü Huylardan Korunmanın Yolları Aile Hayatı Kötü ahlâkın zararları Güzel ahlâkın faydaları Engellileri Anlamak İsraf ve Cimrilik Anneler baş tacıdır! İslâm Ahlâkı Takvâ Sahibi Olmak İslâm Ahlâkının İman Ve İbadetle Alakası müslüman ve ahlâk EDEB VE ÂDÂB Güzel ahlâk sahibi bir müslüman nasıl olmalı! İman, ibadet ve ahlak Ticaret ve Ahlak Ahlâkin önemi ve gayesi Güzel Ahlaklı Omalı Allah’a yönelmenin önemi! Aile Ahlakı Ahlâkî Görevler Ahlâkî Sorumluluk Ahlâka Olan İhtiyaç Ahlâkî Yozlaşma İhlâslı ve samimi olmanın önemi İffet ve Hayânın Önemi Güzel Ahlâklı Olmaya Özen Gösterelim! Güzel Ahlaklı Olmak Vefalı Olmak Bayram sevincini yaşamak! Annelerin Değerini Bilmek Ramazan, Kur’an Ve Oruç Bilinci Ramazan, Kur’an Ve Oruç Bilinci Temizlik İmandandır Miraç Ve Namaz Üzüntü Ve Sıkıntılarla İmtihan Tedbir Almak Ve Allah’a Güvenmek Sağlığı Korumanın Önemi Kadın Haklarına Bakış Nezaketli, Saygılı Olmak Kanaatkâr Olmak Hayatı Sade Yaşamak Takvâ Sahibi Olmanın Önemi Yılbaşı kutlamaları neyin nesi? Çocuk Ve Namaz Ailede Mutlu Olmanın Yolları Ailede Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Çeşitli Hurâfeler Ve Batıl İnançlar Lüks Ve İsraf Sorunu Doğru ve güvenilir olmayı hayatımıza ilke edinelim! Merhamet etmeyene merhamet edilmez! Ahlakımızı güzelleştirelim! Zinanın Zararları Hz. İbrahim denilince, aklımıza gelenler Mutlu Ve Uyumlu Evlilik Dünya hayatına aldanmak! Adaletten ayrılmamak! Güzel Ahlâk Mutlu Olmayı Sağlar Dünya Hayatının Cazibesi Mutluluk Özlemi Dünya Hayatını Anlamak Hz. Peygamber’in çocuklara verdiği değer Gençlere Tavsiyeler Ahde Vefa Son Çare Boşanma Eğitim, Öğretim Ve İlim Tevazu Sahibi Olmak Güzel Geçimli Olmak Hz. Peygamber’in hoşgörüsü ve affediciliği Şefkat Ve Merhamet Eşini Tanımanın Önemi Yaşlılar, gözü yaşlı olmasın! Doğru Ve Güvenilir Olmak Hz. Peygamber (s.a.s.)’İn ahlâkî özellikleri Model şahsiyet, hz. Peygamber (S.A.S.) İhlâslı / Samimi Olmanın Önemi Güzel Davranışlar Huzur Ve Mutluluk Kazandırır Neslin Korunması Ailede Çocuğun Yaşına Göre, Din Eğitimi Verilmesi Genç Neslin Manevi Sorunları Evlilikte Mutsuzluğun Sebepleri Bayramları Fırsat Bilmeli Oruç, Ahlâkımızı Güzelleştirir Müslüman bir genç nasıl olmalı? Gençliğin Önemi Gelin-Kaynana Geçimsizliği Ve Çözüm Önerileri Ailede Çocuğun Ahlâk Eğitimi Aile İle İlgili Sorular Ve Cevapları İslâm’ın Kadına Verdiği Değer Başarılı Olmak Ailede Erkeğin Sorumlulukları İnsan hayatının dört önemli dönemi: Çocukluk-Gençlik-Yetişkinlik-Yaşlılık Âhirete İnanmanın Faydaları Yılbaşı Gerçeği Âhirete Imanın Önemi Üç Kutsal Mekânın Özellikleri Dünya Hayatının Aldatması Dünya Ve Âhiret Dengesini Kurmak Ahlâkî Çöküntü Lüks Ve İsraf İlgisi Mal, Mülk, Servet Tutkusu İnsanların Birbirleriyle İmtihanı Cinsellikle İmtihan Üzüntülerle, Bela Ve Musibetlerle İmtihan Dünya Hayatı Bir İmtihandır Dünya Hayatinda Mal Mülk, Evlât, Makam Ve Mevki Gibi Imkânlarla Övünmek Kurban İbadetinin Önemi Dünya Hayatına Hırsla Kapılmak Dünya Hayati Bir Oyun, Oyalanma Eğlence Ve Övünmedir Hayatı Anlamak Ve Anlamlandırmak Doğal Âfetler Hz. Peygamber (s.a.s.)’İn aile hayatı Eğitim Ve Mutluluk Duâ, Huzur Ve Mutluluk Kaynağıdır Bayram Dünya Hayatı Kısa Ve Geçicidir Orucun Önemi Ve Mahiyeti Ergenlik Döneminin Özellikleri Anneler her zaman hatırlanmalıdır! Anne Babaya İyi Davranmak Asr-ı Saadet En güzel örnek hz. Muhammed (s.a.v.) Mutlu Ve Huzurlu Olmak Çocuğa Görgü Kurallarını Öğretmek davet bilinci İman Ve Güzel Davranışların Önemi Ailenin Temel Kuralları Hz. Peygamber’in akla verdiği önem Evliliğe Hazırlık Ve Eş Seçimi Gençlik Çağı Ve Önemi Ergenlik Döneminin Özellikleri Çocuklar zararlı alışkanlıklardan nasıl korunmalı? Evlilikte Geçimsizliğin Nedenleri Ahiret Hayatı Eşler Arasındaki Güzel Geçimin Formülü Doğal Âfetlerin Sebepleri Çocuklarımıza İbadet Bilinci Kazandırmak Kur'ân Ve Sünnetin Hayatımızdaki Yeri Ve Önemi Yılbaşı kutlamaları neyin nesi? İlmin Ve Eğitimin Önemi Dünya Hayatı Bir İmtihandır Mutlu bir yuva nasıl kurulur, nasıl korunur? İnsan Gerçeği Evliliğin Meyvesi Çocuklar Gerçek mutluluğun yolu: İman Ve Sâlih Amel Evlilikte Aile İçi Sağlıklı İletişim Evliliği Kolaylaştırmak Çocuk Ve Disiplin Cennet Ve Cehennem Ailede Çocuk Eğitimi Çocukta Sorumluluk Duygusunun Geliştirilmesi Çocuğun Beden Ve Ruh Sağliği Çocukla Sağlıklı İletişim Televizyon, Bilgisayar ve İnternet Kıskacında Çocuk Özürlü Çocuklar Ve Mânevî Kazanımları İlim Ve Eğitimin Önemi Günümüzde Kaybolan Değerlerimiz: Komşuluk Hz. İbrahim (a.s)’dan İbretler Ve Öğütler İslâm’da Gençlik Ve Gençliğe Verilen Önem Gençlik Ve Arkadaşlık Dünyevîleşmenin Hazin Sonu Zulme Karşı Çıkmak Körü Körüne Bağlılık Gençlik Sorunları Ve Çözümleri Akıllı Olmak! Kadın Hakları Gençle Sağlıklı İletişim Mutlu Olmanın Yolları Dünya Hayatının Gerçeği Çağın Hastalığı: Dünyevileşmek Adaletli Olmak Ve Zulümden Kaçinmak