Gri Liste Nedir?

Türkiye 2021 yılından beri gri listeyi konuşmaktadır.

Peki nedir bu “Gri Liste”?

Kara para aklama ve terörün finansmanı dünya çapında büyük bir sorun haline gelmişti.

1989 yılında suç gelirlerinin aklanması, terörizmin finansmanı ve kitle imha silahlarının finansmanının önlenmesi amacıyla G7 ülkeleri tarafından, İktisadi İş birliği ve Gelişme Teşkilatı “OECD” bünyesinde Mali Eylem Görev Gücü (Financial Action Task Force – “FATF”) isimli örgüt kuruldu.

Dünya genelinde 200’den fazla ülke FATF tavsiyelerine uyacağını taahhüt etmiştir. Türkiye de 1991 yılında FATF tavsiyelerini kabul ederek teşkilata üye olmuştur.

FATF olarak bilinen uluslararası kuruluşun bağımsız bir yapısı vardır.

FATF, üye ve üye olmayan ülkelerin kara para aklama ve terörizmin finansmanı konusunda gerekli önlemleri alıp almadıklarını değerlendirmeye tabi tutmaktadır. Ülkelerin bu kurallara uyma mecburiyetleri yoktur. Ama uymaları ülke görünümleri bakımından olumlu olmaktadır. FAFT’ın tavsiyelerine uyup uymama mecburiyeti olmadığı için, bazı devletler bunlara gerekli özeni göstermemektedirler.

Bir ülkenin gri listeye alınması demek, o ülkenin FATF bünyesinde bir çalışma grubu olan “Uluslararası İşbirliği İzleme Grubu-ICRG” tarafından özel izlemeye alınması demektir. FATF, kara paranın aklanması ve terörizmin finansmanını engellemede başarılı olamadığı için Ekim 2021’de Türkiye’yi gri listeye almıştır.

Ülkemizde bu kapsamda, finansal ve finansal olmayan kuruluşlardan suç gelirlerinin aklanması ve terörizmin finansmanının önlenmesiyle ilgili veri toplamak, şüpheli işlem bildirimlerini almak, analiz etmek ve gerektiğinde detaylı inceleme yapmak amacıyla 1997 yılında Maliye Bakanlığı bünyesinde Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı (MASAK) kurulmuştur.

Gri listeye alınan ülkeler; dış yatırım çekme sürecinde, kredi kuruluşları ve yatırımcılar nezdinde itibar kaybına uğramaktadır. Türkiye’ de bu bakımdan yıllarca, ülke imajı bakımından olumsuz etkilenmiştir.

Peki Türkiye, bu duruma nasıl gelmişti, buda ayrıca incelenmesi gereken başlı başına bir konu.

Şu anda FAFT’ın gri listesinde Türkiye’nin yanı sıra şu ülkeler yer alıyor.

Komşularımızdan, Suriye ve Bulgaristan ayrıca, Burkine Faso, Kamerun, Hırvatistan, Demokratik Kongo Cumhuriyet, Haiti, Jamaika, Kenya, Mali, Mozambik, Namibya, Nijerya, Filipinler, Senegal, Güney Afrika, Güney Sudan, Tanzanya, Vietnam ve Yemen.

FAFT’ın bir de “Kara Liste” si var. FAFT kara listeleri, kara para aklama ve terör rejimlerinin karşı finansmanında yetersiz görülen ülkeleri bu listeye alıyor. Yüksek riskli olarak tanımlanan bu listede şu anda üç ülke bulunuyor.

İran, Kuzey Kore ve Myanmar.

FAFT Paris’teki OECD binasında, Şubat, Haziran ve Ekim aylarında olmak üzere yılda üç kez genel kurul düzenliyor. Bu genel Kurullarda üye ülkeler tarafından birtakım kararlar alınıyor. Genel Kurullarda kararlar oy çokluğu ile değil, oy birliği ile alınıyor.

Şubat 2024’te düzenlenen FAFT genel kurulunda 2021 yılından beri izlenen Türkiye’nin artık eylem planını tamamladığına hükmedildi. Bu kararı da kesinleştirip, yerinde değerlendirip raporlamak için FAFT uzmanlarından oluşan bir grup Türkiye’ye gelip çalışmalar yaptı. Nasıl çalışma yatığı, kimlerle görüştüğü nasıl rapor hazırladığı gizlidir. Haziran ayındaki FAFT Genel Kurulunda bu raporlar görüşülecek ve karar verilecek.

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda "Ülkemizi gri listeden çıkarmak için teknik çalışmalarımızı başarıyla tamamladık." demiş sürecin haziran ayında yapılacak yerinde inceleme ile tamamlanacağını ifade etmişti.

Yine, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in ifadesine göre Türkiye’nin Gri Liste’den çıkması büyük ihtimal.

FATİH ORUÇ

ETİKETLER: Gri Liste Nedir?