Anne ‘Hocam oğlumuzu bilgisayar başından alamıyoruz. Bilgisayar başında olmadığı zamanlarda da ya televizyon başında tüm gün bir şey yapmadan oturuyor ya da mutfakta devamlı yemek yiyor. Hem televiyon, hem bilgisayar, hem de yemek yeme bağımlısı oldu. Zaten bizi takmıyor, dinlemiyor, konuşmuyor. Biz nerede yanlış yaptık?’ diye hikayesini neredeyse ağlamaklı anlatmaya devam etti...
Bu hikayeyi dinledikten sonra Anneye şu soruyu sordum: ‘Bağımlılık ne demek?’
Anne biraz düşündükten sonra ‘Alışkanlıklarımız’ diye yanıt verdi.
Aslında bir çoğumuzun zannettiği gibi ‘Bağımlılık’ alışkanlıklarımız olacak kadar basit bir durum değil, tam tersi hastalık olacak kadar önemli ve ciddi bir durum. Toplumun genelinde yanlış ya da yetersiz bilgiye sahip olduğumuz ‘Bağımlılık’ konusunu gelin hep beraber biraz daha irdeleyelim.
Bağımlılık nedir?
Öncelikle belirttiğimiz gibi bağımlılık bir hastalıktır. Bağımlı kişi yaşamla ilgili herhangi hedef ve beklenti içinde olmadığı gibi, yaşama sevincini kaybetmiş, kendi ile ilgili ümidini kesmiştir. Hepimizin bağımlı olabilme potansiyeli vardır. Maddi durumu çok yüksek bir kişide bağımlı olabilir ya da tam tersi maddi durumu çok düşük de. Eğitimli bir kişide herhangi bir bağımlılığa sahip olabilir, eğitimsizi de. Bağımlılık, maddi duruma, eğitime veya herhangi bir sosyal statüye ait değildir. Kişi bağımlı olduğu nesne için ‘onsuz bir yaşam süremeyeceğini’ düşünür.
Bağımlılık hakkında sizlere bir iyi, bir kötü haberim var. Önce kötüden başlayalım: ‘Bir kez bağımlılık geliştirdikten sonra bir daha kişi tamamen iyileşemez’ İyi haber ise; ‘Destek ve tedavi ile bağımlılığını nasıl kontrol altına alınabileceğini öğrenir’Şimdi birazda bağımlılık çeşitlerini inceleyelim.
Bağımlılık Çeşitleri
Kimyasal Bağımlılık (Alkol, madde, sigara)
Kumar Bağımlılığı
Cinsel Bağımlılık
Alışveriş Bağımlılığı
Yeme Bağımlılığı
Spor Bağımlılığı
Teknoloji ve İnternet Bağımlılığı
Her geçen gün listeye yeni bir bağımlılık türü ekleniyor olması hem üzücü hem de endişe verici. Peki biz bağımlılık noktasına nasıl geliyoruz?
Nasıl Bağımlı Oluruz?
Önce bir kereden bir şey olmaz diyerek başlıyoruz.
Arkadaş ortamına ayak uydurmak, sosyalleşmek amacıyla ara ara kullanımlara devam ediyoruz.
Sonra amaç haz almak ve yoksunluğu bastırmak noktasına geliyor.
Ve bir bakmışız ki ‘Bağımlı’ olmuşuz.
Bir bağımlıyı ya da kendimizin bağımlı olup olmadığımızıanlayabilmemiz için, bağımlının sahip olduğu kararkteristik özellikleri çok biliyor olamamız erken müdahale için bize yardımcı olacaktır.
Bir Bağımlının Karakteristik Özellikleri:
Asla bağımlı olduklarını kabul etmezler.
Bağımlı oldukları şeyi hemen kesmek niyetinde değildirler.
Bağımlı oldukları nesnenin kendilerine zarar verdiğine inanmazlar.
Psikiyatrist veya psikologlardan kaçarlar.
Bağımlı oldukları nesneyi kesseler bile başka bir nesneye yönelme eğilimindedirler.
Yaşam biçimlerini değiştirmeyi düşünmezler.
Yardım gruplarının gereksiz olduğuna inanırlar.
Hep başkalarını suçlarlar.
İstedikleri zaman bırakabileceklerine inanırlar.
Bağımlı arkadaşlarıyla görüşmeye devam etme eğilimi gösterirler.
Sınırları zorlarlar.
Tehditkârdırlar.
Tedaviye karşı düzensizdirler.
Türkiye’de TUBİM’in (Türkiye Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezi) raporlarına göre 2004 – 2013 yılları arasında kimyasal madde bağımlılığı yani alkol, sigara, uyuşturucu madde kullanımı %200 artmıştır.
TÜİK’in (Türkiye İstatistik Kurumu) raporlarına göre ise 2015 yılında 16-74 yaş arası internet kullanan birey %55.9’a ulaşmış ve 10 hanenin 7’sinde internet erişimi imkanına sahipmiş.
Avrupa Çevrim İçi Çocuklar Arastırması 2015 sonuçlarına göre ise Türkiye’de çocukların %25’inde internet bağımlılığı bulunmaktadır.
Bu veriler gösteriyor ki toplumun büyük bir kısmı çeşitli bağımlılıklarla yaşıyor ya da savaşıyor.
‘Peki biz bu hale nasıl geldik?’
‘Nerede yanlış yaptık?’
Yazımın başında anlattığım hikayede ‘Nerede yanlış yaptık?’ sorusunu soran Annenin değil, hepimizin üzerinde uzun uzun düşünmesi gerekli bir soru.
Çevrenizde ya da kendimiz için herhangi bir bağımlılık belirtisi tespit ettiğimiz noktada lütfen geç kalmadan bir uzmana başvuralım.
Sevgiyle.
Kaynak:
Milat Gazetesi, Fatih Kılıçarslan ‘Teknoloji bağımlılığı hızla artıyor’ köşe yazısı
Yeşilay, Mehmet Dinç ‘İnternet Bağımlılığı’ kitabı
Pınar Holt