Bizim çocukluğumuzda aile büyüklerimiz bize: ‘Evladım büyüdüğünde ne olacaksın?’ diye sorduklarında hemen annemiz ya da babamız ‘Benim kızım doktor olacak ya da öğretmen olacak’ diye hemen söze girer ve kariyer planlamamız ailemiz tarafından çizilirdi.
Bizden sonra ki birkaç nesile aynı sorular sorulduğunda; ‘Ben doktor olacağım ya da uzay bilimci olacağım ya da sosyolog olacağım’ diyerek, artık çocuklar kendi yapmak istedikleri meslekleri rahatça söyleyebiliyorlardı.
Günümüzde ise durum çok daha farklılaşmaya başladı. First Choice adlı seyahat firmasının 6 – 14 yaş arasında ki çocuklarla yaptığı ‘Hangi mesleği edinmek istersin?’ başlıklı araştırmaya göre; ankete katılan 1000 çocuktan dörtte üçü ‘youtube, snapchat, instagram’ gibi video paylaşım sitelerinde ‘fenomen’ olmak istediklerini belirttiler.
Artık çocukların matematik ve tarih gibi ders konularını çalışmak yerine, video düzenlemek ve nasıl yazılım yazılacağını öğrenmek istiyorlar!
Yine aynı araştırma da çocuklara: ‘Neden youtuber olmak istersin?’ diye sorulduğunda; %24’ü video hazırlarken yaratıcılıklarının geliştiği, %11’i tanınmış olmanın cezp ettiği, %9.8’ lik kısım ise para kazandırdığı için bu alanı meslek olarak seçmek istediklerini bildirdi.
Ankette yer alan ilgi çekici diğer bir soru ise; ‘Çocukların youtube’da videoları izlemek istemelerinin nedenlerini 3 ana başlık altında’ cevaplıyor.
1. Eğlenceli olduğu için.
2. Televizyon programlarından daha ilgi çekici olduğu için.
3. Takip ettikleri fenomenlerin neler yaptığını görebilmek için.
Araştırmaların verdiği sonuçlardan da gördüğümüz üzere; çağımızın deyim yerindeyse en popüler kültürü olan ‘youtube fenomenliği ve youtube kullanımı’ çocuklar ve gençler arasında oldukça yaygın.
Madalyonun diğer tarafına bakacak olursak; hem cezbedici hem kolay para kazanma yolu olarak görülen youtube, çocuklara ve gençlere zarar veriyor mu?
Youtube’un kardeş şirketi Google, kullanıcı verilerinin toplanması ve pazarlanması nedeniyle; ‘çocukların veri gizliliğini’ korumak amacıyla ‘youtube kullanıcısı’ olabilme yaşını 13 olarak belirlemiştir. Bu, yasal olarak 13 yaşın altında ki çocukların tek başına youtube kanalı açmasının yasak olduğu anlamına gelmektedir. Bu yasağa rağmen, youtube yetkilileri, sahte kimlik kullanarak 13 yaşın altında çocuk kullanıcı oranlarının, ne yazık ki oldukça yüksek olduğunu bildiriyor.
Uzmanların açıklamaları doğrultusunda biz ebeveynler; internet üzerinden yapılan yayınların riskli ve zararlı olduğunu düşünüp, endişeleniyor olsak bile; yukarıda örnek teşkil etmesi açısından paylaştığım araştırmada bahsettiğimiz üzere, çağımızın çocukları ve gençleri bu kanalları, kendilerini ifade etme, dijital alanda gelişme, arkadaşları ile paylaşımda bulunma ve yaratıcılıklarını insanlara aktarabilme ve hatta belli sayıda beğeni, takipçi ve yorum karşılığında para kazanma yeri olarak görebiliyorlar.
Çocuklarımız tabi ki bu alanlardan tamamen soyutlayamayız ve soyutlamamalıyız da! Tam tersi biz bu kanalları; aile, okul desteğiyle ‘nasıl dengeli bir şekilde kullanıp, çocuklarımızın yaratıcı projeler çıkardığı yararlı bir dijital ortam haline getirebiliriz?’ sorusunun cevabını aramalıyız.
O zaman bu soruyu, aşağıda ‘çocukluk yıllarında temelini atmamız gerekli’ olan ‘dengeli ve güvenli youtube kullanımı önerileri’ ile cevaplayalım.
Ebeveyn olarak çocuğumuzun güvenli bir şekilde youtube kullanmasını nasıl sağlayabiliriz?
Çocuğumuz youtube kanalları aracılığıyla videolar izleyebilir, eğitim kanallarını takip edebilir ya da 13 yaşından büyükse youtube kanalı açıp ‘youtuber’ olabilir.
Aynı zamanda biz ebeveynler biliyoruz ki; internet üzerinden bağlandığımız her kanal ya da her video yaşına uygun olmayabilir ya da diğer kullanıcılar çok iyi niyetli olmayabilir.
İşte bu durumda; çocuğumuzun ‘güvenli youtube kullanıcısı ve izleyicisi’ olmasına yardımcı olacak 5 öneri paylaşacağım sizlerle:
1. Çocuğumuzun ‘youtuber’ olmasına izin verirken, en baştan kılıfını da uyduralım.
‘Evet, 1 youtube kanalı açabiliriz ancak başlangıçta senin güvenliğin için, ‘aile sayfası’ oluşturmak kaydıyla’ diyebiliriz. Belirleyeceğiniz isim için bir aile şifresi oluşturup, bu sayfaya herkesin girebiliyor olduğundan emin olmalıyız.
2. Youtube’da açılan kanalın ayarlar bölümünden ‘Aile Şifresi’ özelliği olan ‘Güvenli Mod’u kullanabiliriz. Böylece çocuğumuzun yaşına uygun olmayan videoları otomatikman engellemiş oluruz.
3. Youtube’da çocuğumuzun sevebileceği kanallara abone olabiliriz.
Örneğin; çocuğumuz şirinler çizgi filmini seviyorsa, önceden şirinlerle ilgili sayfalara abone olursak, youtube’a girdiğinde sayfasına öneri olarak, herhangi bir video çıkması yerine, şirinlerle ilgili tüm videolar yansıyacaktır.
4. Çocuğumuz video yüklemek istediğinde yine bunu da kullanıcı ayarlarından kontrol edebiliriz. ‘Sadece Listemdekiler Görsün’ seçeneğini işaretlediğimiz zaman, çocuğumuzun yüklediği videoları listesi dışında kimse erişemeyecektir.
5. Youtube’a video yüklediğimizde maalesef altına gelecek yorumları denetleyemeyiz.
Ancak videolarımızı altına kimlerin yorum yapabileceğini ya da yorumlara tamamen kapatmayı yine kullanıcı ayarları bölümünden düzenleyebiliriz.
Son olarak; çocuklarımız için tüm bu önlemleri alırken kendimize de bir ödev vermek istiyorum. Biz ebeveyn ve eğitimcilerin, aşağıda ki soruyu kendimize sık sık sorup, gerçekle yüzleşmemizin hem kendimiz hem de ailemiz açısından yararlı olabileceğini düşünüyorum:
Ben bir ebeveyn olarak; ‘ne kadar sosyal medya kullanıyorum? Ne kadar TV izliyorum? Ve ne kadar video takip ediyorum?
Sevgiyle.
Pınar Holt