Okul öncesi doğru bir İngilizce dil öğretimi nasıl olmalıdır?

Günümüzde İngilizce Dil Öğretimi’nin okul öncesi dönemde nasıl olması gerektiği Milli Eğitim Bakanlığı’nın kendi resmi bakış açısına göre yayınlamış olduğu özel anaokulu müfredatlarında ayrıntılı bir şekilde yer almaktadır.

Olağan şartlarda okul öncesi çağı (kreş ve anaokulu birlikte) 2-6 yaş arasını kapsar. Bir önceki yazımda da ayrıntılı bir şekilde ifâde etmeye çalıştığım gibi bu yaşlar arasındaki bir çocuk hem kendi ana dilini hem de içinde bulunduğu ortamda konuşulan diğer dilleri “edinerek” öğrenir.

Yine bir önceki yazımın son satırlarında, “Peki, ülkemizde okul öncesi dönemde doğru bir İngilizce dil öğretimi nasıl olmalıdır?” diye sormuş bu soruya kısa ve öz olarak şöyle cevap vermiştim.

“Dinler ve diller şehri Midyat’ın sokaklarında ve evlerindeki DOĞAL ortamı kreşlere ve anaokullarına taşıdığımız an, emin olun güzel ülkemizdeki İngilizce dil öğretim sorunu tamamıyla çözülmüş olacaktır.”

Doğumdan itibaren 5 yaşına kadar çocuğun beynindeki nörofizyolojik mekanizma çok etkindir ve bu mekanizmanın yardımıyla çocuk hem kendi ana dilini hem de içinde yaşadığı ortamda konuşulan tüm dilleri önce duyar ve sonra da duyduklarını istemsiz bir şekilde taklit eder. Başka bir deyişle, sanki gizli bir güç dili otomatik olarak çocuğun beynine kaydeder.

Genel olarak 24.-72. aylar arasını kapsayan okul öncesi eğitim (kreş ve anaokulu birlikte) bir çocuğun kendi ana dilini edinim sürecinin en kritik dönemidir. Bu süreçte ana dili edinim çok hızlı bir biçimde devam eder.

0-5 yaş arasında çocuğun ikinci bir dili öğrenebilmesi için dil ediniminden başka seçenekler de var diyenler azınlıkta da olsalar bu iddialarıyla en iyimser bir ifadeyle dilin doğal bir varlık olduğu gerçeğini göz ardı ediyorlar demektir.

Böyle bir seçeneğin var olduğunu kabul etmek dilin doğallığına müdâhale etmek anlamına gelir. Dil doğallığını yitirdiği andan itibaren dil olmaktan çıkar ve bir ucûbeye dönüşür.

Şimdi gelelim, “Okul öncesi dönemde doğru bir İngilizce dil öğretimi nasıl olmalıdır?” sorusuna cevap vermeye.

Kreş ve anaokulu döneminde ikinci (yabancı) dil olarak İngilizce öğretilecekse, bu ancak ve ancak çocuğun bulunduğu ortamda İngilizcenin örgün eğitimde olduğu gibi bir ders formatında değil de doğal bir şekilde konuşulmasına bağlıdır. Böylece çocuk aynı kendi ana dilini edinerek öğrendiği gibi İngilizceyi de edinerek öğrenir.

Bu da yukarıdaki satırlarda ifâde ettiğim gibi, dinler ve diller şehri Midyat’ın sokaklarında ve evlerindeki DOĞAL ortamı anaokullarına taşıdığımız an mümkün olacaktır.

Öncelikle bir gerçeğin altını çizmek zorundayız. Ülkemizdeki kreş ve anaokulları İngilizcenin edinilerek öğrenilmesi için genel olarak ne yazık ki uygun şartlara sâhip değildir.    

Kreşlerin ve anaokullarının şartları İngilizcenin edinilerek öğrenilmesine göre düzenlenmediği sürece yapılacak olan bir dil öğretim etkinliği, dil öğretimi adına dostlar alışverişte görsün anlayışından başka bir şey olmayacaktır.

Varsayalım ki, kreşler ve anaokulları İngilizcenin edinilerek öğrenilmesine göre düzenlenmiş olsun. Başka bir söylemle, çocuk bulunduğu ortamda doğal bir şekilde İngilizceyi bir iletişim aracı olarak kullanma imkânına sâhip olsun. Peki, bu yeterli mi? Elbette hayır.  Esas önemli olan İngilizce dil öğretim etkinliğinde görev alacak olan eğitmenlerin vasıfları.

Okul öncesi İngilizce dil öğretim sürecinde görev alacak eğitmenlerin ana dilleri İngilizce olmalı ya da ana dilleri İngilizce olmasa bile her açıdan İngilizceye vakıf olmalıdırlar. Bununla birlikte, eğitmenlerin İngilizceyi güzel, akıcı,  anlaşılır, açık, net, tınısı ve telaffuzu kulağa hoş gelecek bir şekilde konuşuyor olmaları gerekir.

Küçük yaş gruplarıyla yapılan yabancı dil çalışmaları çocuklara ancak, hedeflenen dili sevdirebilmekle mümkündür. Çocuk, ancak sevdiği bir şeyi kabullenir ve ister, sevmediği bir şeyi istemez ve reddeder, bu yaklaşım yabancı dil için daha da geçerlidir.

Çocukların konuya büyük yaş grubu öğrencileri gibi akılcı bakması veya yaklaşması mümkün değildir. Dolayısıyla dili çocuğa sevdirmek, çocuğun akıl, gönül ve ruh dünyasında dili daha câzip hale getirmek yapılan her bir çalışmanın ve etkinliğin temel amacı olmalıdır.

Bu durumda, küçük yaş grubu için aşağıdaki maddeler dil öğretiminde genel anlamda önemli noktalar olarak sıralanabilir.

1. Her çocuğun öğrenme özelliklerine uygun çalışma ve alıştırmalar yapılmalıdır.

2. Yapılan etkinlikler çok çeşitlilik sunmalıdır.

3. Çocuk ancak kendi istediğinde konuşmalı, asla konuşmaya zorlanmamalıdır.

4. Çocuğun yabancı dili kullanabilmesi için eyleme dayalı bağlamlar ve ortamlar oluşturulmalıdır.

5. Dil gelişimi her zaman pozitif bir süreç olarak değerlendirilmelidir.

6. Çocuğun kendi öğrenme özelliklerini fark edebilmesi için gerekli çalışmalar yapılmalıdır.

7. Çocuk çeşitli öğrenme tekniklerini tanımalı ve kendi gelişimini kendi çizebilmelidir.

Bir yazının daha sonuna gelmiş bulunuyoruz. Bir sonraki yazıda buluşana kadar Allah (c.c.)’a emanet olunuz.

SAYGI VE SEVGİLERİMLE.

İbrahim Yusuf ŞAHİN