Ağız alışkanlığıdır kimilerinde, kimilerinde gönülden dile gelir hemşerim diye. Bu sözle ilgili birçok Atasözümüz bile vardır. Peki, doğru bildiğimiz yanlışlardan biride hemşeri kelimesidir. Hemşeri bu kelimenin, TDK'ya göre doğru yazılışı "hemşehri'' şeklindedir. Peki, hemşehri ne demek? Kelimenin anlamı yine TDK'ya göre, aynı ilden, şehirden olan kişi anlamına geliyor. Hemşeri - yanlış yazılışı, Hemşehri - doğru yazılışı.
Hemşehri aynı memleketli anlamına gelir, argoda toprağım deriz ya işte konumuzda tam burada başlıyor. Gurbette, başka yerlerde ilk tanıştığımız kişilere sorulan ilk soru Nerelisiniz? Sorusudur. İnsan uzaklarda bu soruyu sorarak kendinden, yöresinden bir parça arar. Özellikle askerlik görevini yapan erkekler bu hemşehrim kelimesini anlamını ciğerden, yürekten bilir ve hisseder. Hemşehrim uzakta yakınlarını aramak, memleketinin havasını, suyunu, ortak bir tanıdık aramaktır. Özlemekten, ait olmaktan, kendine yakın, kendi gibi olanı aramaktan bu soru muhatabıyla buluşur. Bu sorularla muhatap olmak istemeyenler kendi yöreleriyle alakalı kıyafetleri objeler ve aksesuarlar kullanırlar. Arabalarına kendi memleket isimlerini, o yörenin sözlerini yazarlar. Kimileri ismiyle tanınır, kimileri memleketiyle anılır. Haymanalı olmakta böyledir. İsminizin önünde ne unvan olursa olsun Haymanalı kelimesi gelince o unvanların önüne Haymanalı kelimesi gelir.
Ünlü İslam düşünürü İbn-i Haldun’un “Coğrafya kaderdir” sözü aklıma gelir sık sık. Kader’e inanılan bir coğrafyada yaşıyoruz çünkü. Afrika’da doğan bir çocuğun hayatta kalabilme olasılığı, Avrupa’da doğan bir başka çocuğa kıyasla kat ve kat azdır. Erken yaşta ölme ihtimali ise aynı oranda yüksek. Ortadoğu’da doğan bir çocuğun savaş kurbanı olması kuvvetle ihtimaldir. Avustralyalı bir çocuğun ise böyle bir riski yok gibidir. Amerika’nın kuzeyinde yaşayan bir gencin kaderi de Güney Amerika’da doğanlardan oldukça farklıdır. “Coğrafya kaderdir” diyen İbn-i Haldun’u haklı çıkarıyor.
Aynı memlekette yaşamak, o memleketin insanlarıyla kader birliği yapmaktır. Aynı müzikte neşelenmek, aynı olaylara aynı tepkileri vermek, aynı yemekleri sevmek, aynı havayı solumak, aynı suyu içmek coğrafyanın etkilerinin insan üzerindeki etkilerini arttırır. Bende ki Ankara sevgisi bundan mı? Bilmiyorum Ankaralı olmak, Haymanayı sevmek ayrıcalıktır.
Haymanalı olmak kaderim olmasaydı tercihim olurdu. Nerelisin? Sorusuyla önyargı başlar, Haymanalıyım cevabıyla, önyargı biter saygı başlar. Allah’a ısmarladık, hoşça kalın.
Aydın Benli
Siyaset Bilimci Yazar