Bugünlerde hemen her yerde; TV'lerde, internette, sanal ve basılı medyada, kahve köşelerinde, ev sohbetlerinde tartışmalar, münakaşalar, atışmalar gırla gidiyor.
Geçen gün bir ev ziyaretinde kendimi tam da böylesi bir tartışmanın içinde buldum. Birisi kendi kulvarında ateşli bir halde saldırıda, diğeriyse tam da onun karşıtı görüşüyle savunmadaydı. Şu günlerde pek çok evde olduğu gibi.
Birisi bana dönerek saldırı halinde bulunana bir şeyler söylememi istedi.
Dedim ki "konuşmanın, tartışmanın, münazaranın, münakaşanın bizim tarafımızdan konulmayan bazı temel ilkeleri var. Bu ilkeleri çiğnenmiş görüyorum. Şu anda tartışmak tam da söze yazık etmek olur!"
Bir insan söze doğrudan birilerini, bir şeyleri suçlayarak başlıyorsa ona ya katılırsınız veya karşı çıkarsınız. O ortamda tartışma olmaz, olsa olsa boğuşma olur!
Konuşan size bir şey sormamaktadır, bir şeyleri öğrenme telaşında değildir. Yapmaya çalıştığı şey, kendi fikri sabitine ortak aramaktır.
Düşüncesi kesinleşmiş, yargısı sabitlenmiş, endişe, şüphe, kaygı bertaraf edilmiş, kendi aklınca mutlak sonuca varılmıştır.
Bu insanla tartışmanın ne anlamı vardır?
Onunla tartışmanızda, size düşen onun karşısında bir kum torbası olmaktır.
Size vuracak ve rahatlayacaktır.
Yeni şeyler öğrenme, düşüncesini zenginleştirme, kendi kanaatlerine yeni bir delil arama peşinde de değildir. Sizinle bu yüzden muhatap olmamaktadır.
Bu insanla tartışmanız onun da sizin de fikir bataklığına saplanmanız demektir.
Cebelleşme
O anda işte o insanla tartışmaya girdinizi farzedin.
Yaptığınız işe tartışma, münazara, münakaşa değil cedelleşme denir. Yüce halkımız bu kelimeyi biraz değiştirerek cebelleşme haline getirmiştir.
Cedelleşerek düşmanımızı artırır, dostlarımızı azaltırız. Kesin kanaatleri kanaatimiz olmayan insanlarla cedelleşmek onların öfkesini artırır, sizin de sabrınızı azaltır.
Karşılıklı bilgimizi, kültürümüzü, insanlığımızı geliştirdiğimiz münazaraların aksine cedelleşmeyle şeytanın oyuncağı haline geliriz.
Cedeleşmek, hakikatin kapısına vardım zannınyla şeytanın kucağına düşmek demektir.
Cedelleşmek, nefsinizi kabartmak, ruhunuzu karartmak, kalbinizi daraltmak, gönlünüzü bunaltmak demektir.
O kadar cedelden sonra zaten bildiğinizden bir zerre miktarı artık şey bilmemek demektir. O kadar çabanız sizi bir buğday tanesi kadar geliştirmeyecekse bu çabanın anlamı nedir?
Bu yüzden cedelleşmek akıntıya karşı kürek çekmek demektir. İnanılmaz bir güç sarfedersiniz, o muazzam çabayla kan ter içinde kalırsınız. Ama sonuca bakın ki, bırakın zerre miktarı ilerlemeyi, yerinde bile sayamaz, sürekli gerilersiniz!
O zaman bu beyhude çabanın amacı nedir?
Cedelleşenlerin Sonu
Ne zaman cedellik bir ortamda bulunsam hemen aklıma şu hadis gelir:
Peygamberimiz buyurdular ki: "Bir kavm, içinde bulunduğu hidayetten sonra sapıttı ise bu, mutlaka cedel sebebiyle olmuştur."
[Resulullah (sav) bunu söyledikten sonra, delil olarak] şu ayeti okudu: "Onlar: Bizim tanrımız mı yoksa O mu daha iyidir? dediler. Sana böyle söylemeleri, sırf tartışmaya girişmek içindir. Onlar şüphesiz münakaşacı bir millettir." {(Zuhruf 58) Kaynak: Tirmizi, Tefsir, Zuhruf, (3250)}
Kimin tanrısı daha iyi tartışmasına girenler, kimin efendisi, başkanı, partisi, cemaati, grubu, halkası daha iyi tartışmasına girenler gibi demek ki!
Amaç aydınlanmak/aydınlatmak değil sadece karartmak. Etrafını karartanlar alemi kendilerine de karartmış olurlar.
Kendi zaafını değil de, başkalarının açığını yakalama peşinde olanlar hemen cedele sarılırlar. Kendilerinin haklılığı karşılarındakinin sefaletine bağlıdır.
Rakiplerinin zor durumda kalmaları onların suratlarında şeytani bir gülümsemeye dönüşür!
Cedelde haklı olan kazanmaz, arsız olan kazanmış gibi durur, şeytanın durumu gibi.
Peki cedelde haklı olan ne yapar!
Resulullah (sav) buyurdular ki: "Kim haksız olduğu bir münakaşayı terkederse kendisine cennetin kenarında bir ev kurulur. Haklı olduğu bir münakaşayı terkedene de cennetin ortasında bir ev kurulur." {Kaynak: Tirmizi, Birr 58, (1994); Ebu Davud, Edeb 8, (4800); İbnu Mace, Mukaddime 7, (51); Nesai, Edeb (6, 21)}
Biri, sizin fikrinizi hiç merak etmeden kendi düşüncelerini üzerinize boca ediyorsa ve sonra da dönüp "öyle değil mi?" diyorsa sizi cedele davet ediyor demektir.
Cehenneme davet, cennetten kovulmaya davet!