Hayatı boyunca hep “bana akıl verme, para ver!” sözüne muhatap olan bir birey bir gün “bana akıl ver, para verme!” sözünü duysa ne yapar?
30 Ekim 1 Kasım tarihleri arasında Antalya’nın Kemer ilçesindeydik.
Gençlik ve Spor Bakanlığı’nın düzenlediği gençliği konu olan bir çalıştay için bu güzel beldemize davet edilenler arasındaydık.
Devletimiz, ülkemizin pek çok üniversitesinden bilim adamlarını bir araya getirerek gençlikle ilgili çalışmalar hakkında bilgi almak istiyordu.
Bir genel müdürün ağzından toplantının amacı şu şekilde ifade edildi:
“Biz, Gençlik Bakanlığı olarak gençliğin eğitimi, sanata ve bilime yönelmesi, zararlı akım ve fikirlerden korunması, kültürel yozlaşmanın önüne geçilmesi, gençlik arasında okuma oranlarının artırılması ve benzeri konularda üzerimize düşen görevleri daha bilimsel metot ve yöntemlerle yapmak istiyoruz. Bu yüzden siz değerli bilim insanlarını bir araya getirdik. Sizden istirhamımız şudur: Bize akıl verin!”
Akıl ve Para
Bendeniz elli küsur yaşındayım ilk defa bir devlet yetkilisinin “bize akıl verin” dediğini duydum.
Klasik anlamda devlet algımız nasıldır?
Âmirdir, buyurgandır, akıl almayı asla sevmez, aksine akıl verir; ders almaktan hoşlanmaz, tersine ders vermeye bayılır; bilimi işlerinde etkin kılmayı zül sayar, bilim adamı ders veren bir memurdan öte bir şey değildir!
Bu algı kafamızdayken, duyduğumuz cümleden hayli etkilendik: Devlet “bana akıl verin!” diyordu.
Önce işkillenmedik değil, zira devlete akıl veren nicelerinin hali malumdu, “bir oyuna filan gelmeyelim” dedik.
Baktık ki genel müdür hayli ciddiydi, bizim için uçak biletlerinde, bu beş yıldızlı otellerde pek çok masraf yapıldığı da aşikârdı. “Herhalde espri yapmıyor! Dedik.
Oysa biz, devleti bir yana, büyükleri tarafından hep “bana akıl verme, para ver!” hikmetli (!) sözüyle büyütülmüş bireylerdik.
Bugünlerde sık sık duyduğumuz “Artık devlet eski devlet değil, büyük değişimler yaşanıyor!” sözünü hakkel yakin yaşamış olduk.
Peki, akıl nasıl verilirdi?
Akıl ve İlerleme
Batı medeniyetinin hep bir “akıl medeniyeti” olduğunu söyler dururuz.
Zaten Batı’daki büyük değişimleri başlatan o muazzam aydınlanma çağının slogan sözü de buydu: “ İnsan, sorunlarını artık salt kendi aklına danışarak çözecek!”
Çözüp çözmediği bir yana aklın kılavuzluğunun Batı’yı nereye getirdiği malum.
Bizim kültürümüzde aklın küçümsenmesi, aklı küçüklerin marifetinden başka bir şey değil!
Aklı önemsemek ile aklı putlaştırmak bir birine karıştırılmamalı. Her türlü putlaştırma gibi, her türlü küçümseme de bir felaket habercisidir.
“Putlaştırmayalım” derken küçümsediğimiz anlaşılıyor. Sonuç malumdur ve ortadadır.
Dini, ilmi, akli, dünyevi her türlü ilerleyişin temel mihveri akıldır. Zira aklı olmayanın dini de yoktur.
Bilime değer verilmeyiş sonucunda geldiğimiz, getirildiğimiz yer gözler önündedir.
Oysa bizler “dünyayı isteyen ilme sarılsın, âhireti isteyen ilme sarılsın, her ikisini isteyen ilme sarılsın!” diyen bir Peygamberin ümmeti değil miydik?
Başlangıçta öyleydik, sonra terk edince böyle olduk.
Ama bu toplantı vesilesiyle öğrenmiş olduk ki devletimiz yine akıl ve bilime dönmenin yollarını arıyor.
Raporlar ve Sonuçlar
Onlarca bilim adamı, çeşitli gruplar halinde gençlikle ilgili çok farklı konuları tartışmak üzere bir araya geldik.
Bütün bir gün boyunca her bilim grubu kendisine düşen konular hakkında müzakereler ve tartışmalar yaptı.
Sonuçta bu tartışmaları bir proje halinde rapora dönüştürdük ve diğer bir gün de bu teklif ve projelerin sunumunu yaptık.
Gençliğin eğitilmesi, spora, sanata, bilime yönlendirilmesi, okuma alışkanlıklarının artırılması ve gençlerin zararlı akımlardan korunması; kaybolmuş gelenek ve göreneklerin ihyası ve bunların gençliğin eğitiminde kullanılması vb. konularda o kadar ilginç projeler ve teklifler sunuldu ki şaşırmamak mümkün değil!
Meğerse bu konularda zaten ne çalışmalar, projeler, araştırmalar, sunumlar, anket değerlendirmeleri, saha çalışmaları yapılmış, hazırlanmış!
Ama bütün bunlar tozlu raflardan bir türlü uygulama alanlarına inememiş.
Bendeniz de çok faklı alanlarda bilim adamlarını dinleme, izleme fırsatı buldum.
Gördüm ki, sorun olan şeylerin zaten çözümleri de sunulmuş.
Ama bunların bir devlet projesi olarak destek bulmadığı sürece uygulanması da mümkün değil!
Şimdi devlet “bana akıl verin!” dediği için bu projeler karanlık odalardaki tozlu raflardan iniyor ve uygulanacağı anları bekliyor.
Bakanlığın daha önce yaptığı/yaptırdığı ve çok güzel neticeler aldığı çalışmalara,
Sadece bizler gibi sosyal bilimcilerin değil; son dönemde Tübitak’taki fen bilimcilerin dünyanın gıpta ile baktığı faaliyetlerine,
O üç gün yapılan çalışmalara, sunulan tekliflere, eğer onlar uygulanırsa gelecek nesillerimiz adına ne kadar hayırlı işlere imza atılmış olacağı gerçeğine,
Bütün o davetli bilim insanlarının tecrübeyle ve büyük bir içtenlikle verdiği “akıl”lara bakıyorum da...
Devletimiz gerçekten “akıl”lanıyor!