Bir hayal kuruyorum. Arap dili uzmanları bir yanda;
Sezai Karakoç, Mustafa Kutlu, Hilmi Yavuz, İsmet Özel, Murat Belge, Elif Şafak, İskender Pala, Nazan Bekiroğlu, Burhanettin Tatar, Selim İleri, Beşir Ayvazoğlu, Mahmut Erol Kılıç, Muhsin Kızılkaya, Ömer Erdem, Elif Çakır, Ayşe Böhürler, Süleyman Çobanoğlu, Yusuf Turan Günaydın, Ali Ayçil, Ahmet Turan Alkan, İbrahim Tenekeci, Ali Çolak…
Bunlara bir Kur’an meali hazırlamaları ricasında bulunuluyor.
Bir hayal işte...
2012 yılında Norveç’te İncil satışlarında müthiş bir patlama olmuş. Norveç diline çevrilen İncil, ülkede çok satılan kitaplar listesinin en başlarında yer almış.
İncil’e bu yoğun rağbetin nedeni insanların dine yönelmeleri olabilir mi? Sebebin bu olmadığı yeni çeviriyi ateistlerin ve Hıristiyan olmayanların da çok beğenmelerinden anlaşılıyormuş!
Bu şaşırtıcı ilgiye Norveç’teki bir yetkilinin cevabı şu olmuş:
“Norveç İncil Derneği yayınevinin proje yönetmeni Dag Smemo, Hıristiyanlar kadar inanmayanlar arasında da ilgi gören kitabın bu popülerliğini çevirinin kudretine bağladı. Özgün metin üzerinde Yahudi ve Yunan uzmanların çalıştığını belirten Smemo, daha sonra çevirinin mükemmelleştirilmesi için “A Death in the Family”nin yazarı Karl Ove Knausgaard gibi yazarların da sürece dahil edildiğini anlattı.”
Norveç İncil Derneği’nin yayıncılık birimi yönetmeni Anne Veiteberg de İncil’in yeni çevirisinin büyük bir edebi eser olduğu kadar daha şiirsel bir metin olarak da algılandığını” belirtmiş.(http://kitap.radikal.com.tr/Makale/ceviri-farki-incil-satislarini-patlatti-350196).
İncil Çevirilerine Verilen Önem
İncil çevirilerinin Batı’da ne kadar mühim bir hadise olarak algılandığı malumdur.
Bugün Avrupa’nın en büyük mezheplerinden biri olan Protestanlığın doğuşu Luther’in İncil’i Almancaya çevirisiyle başlamıştır. Bu İncil çevirisinin Almancaya eşsiz katkıları olmuştur.
İncil’in İngilizce çeviri ise başlı başına tarihi bir hadisedir ve öncekilerden farklı olarak 1611 yılında Kral James tarafından yaptırılan tercüme sadece bir kutsal kitap olarak değil, aynı zamanda bugün bile İngiliz dilinin bir edebî şaheseri olarak kabul edilir.
Kral James, bu çeviri için Oxford ve Cambridge gibi üniversitelerden İbranice ve Yunanca dillerinde uzman olan 54 tane bilgini bir araya getirmiş ve bu işe ne kadar önem verdiğini göstermiştir.
Sonuç, yüzyıllardır hala değerinden bir şey kabul etmeyen ve İngiliz edebiyatını ve dilini en az Shakespeare kadar etkilen bir çeviri...
Hatta bu çevirinin ne kadar önemli olduğunu anlatmak için şöyle bir veciz söz nakledilir: “Kral James İncil’inin İngiliz edebiyatı üzerindeki etkilerini saymaya kalkmak, deniz kıyısındaki kumları saymaya kalkmak gibi bir şeydir”!
Ya Kur’an Çevirileri
Bendeniz bu hafta içinde İncil çevirileri ile ilgili bu haberleri okurken dilimizdeki Kur’an çevirilerini düşündüm:
Türk dil ve edebiyatını derinden etkileyen bir Kur’an çevirimiz var mı? Ben bilmiyorum, var diyen varsa buyursun!
Aksine her cemaatin, grubun, câmia’nın kendine has bir Kur’an çevirisi vardır ve bunlar da Türkçe açısından bakıldığında acınacak haldedir.
Norveç diline ve İngiliz diline yapılan İncil tercümelerinin o ülkelerdeki en etkili klasik dil ve edebiyat üstatlarına teslim edildiği malum. Bu da yetmiyor, tercümeler o ülkenin en şöhretli ve uluslararası kabul görmüş yazarlarına kontrol ettiriliyor. Hatta bu kontrolün kelime kelime yapıldığı da haberler arasında.
Bunların da Hıristiyan olması şartı aranmıyor, dilsel ve edebi mükemmellik peşindeler.
Bizde öyle mi ya…
Az çok Arapça bilen ve Türkçe bilgisinin ne kadar olduğu meçhul bir kişi başlıyor ayetleri kendince tercüme etmeye; bir edebiyat uzmanına, bir şaire veya bir nâsire, farklı alanda bir dil mütehassısına kontrol filan ettirdiği yok, okuyunca anlıyorsunuz!
Sonuçta ortaya tercümesi bakımından yavan mı yavan bir metin çıkıyor.
Mehmet Âkif ve Kur’an Tercümesi
Mehmet Akif’e Kur’an tercümesi vazifesi verildiği ve onun da bin kaygı içerisinde bunu kabul ettiği bilinmektedir. Akif, bu işe büyük bir ciddiyet ve huşû ile sarılmış ve rivayetlere göre Kur’an mealini de bitirmiştir.
Onun, zamanında yaptığı bu Türkçe çeviriler o kadar beğenilmiştir ki şöyle bir söz dillerde dolanır olmuştur: “Eğer Allah Kur’an’ı Türkçe indirmeyi murat etseydi bunu Akif Bey’in diliyle indirirdi!”
Sonra bu tercüme, Akif’in isteğiyle ve malum sebeplerle yakılmıştır. Akif’in Kur’an çevirisine ilişkin metinler bugün bazı yayınlarda görülmektedir. Hatta Safahat’ın bazı şiirlerin epigrafı olarak da bu çevirilere yer verilir.
Keşke Akif’in Kur’an meali bugün elimizde olsaydı…
Ve bizler onun dilimize ve edebiyatımıza yaptığı katkıları görseydik!
Kutsal Metinlerin Dili ve Dillere Katkıları
Arap dilini ihya eden Kur’an’ın bizzat kendisidir.
Kur’an inmemiş bir Arapça acaba bugün dünya dilleri arasında nasıl bir yerde olurdu?
Yahudiler eğer iki binyıl sonra İbranice’yi ihya edebildilerse bu Tevrat’ın dili sayesinde olmuştur!
Latince’nin en büyük bahtiyarlıklarından birisi İncil’in bu dile çevirisi olmuştur!
İngilizce’yi Almanca’yı İncil’n bu dillere çevirisi ihyâ etmiştir; sadece dilleri değil edebiyatları da.
Yani kutsal kitaplar ya dilleriyle ya da çevirileriyle dilleri, edebiyatları ve kültürleri (hâlâ) ihya etmektedir…
En son örneği de işte Norveç dili olmuştur.
Nasıl Bir Tercüme
Bu saydıklarımız anlamında Türkçe’de dilimizi ve edebiyatımızı derinden etkileyen ve hemen herkesin büyük bir beğeniyle okumaktan haz aldığı bir Kur’an tercümemizin olmamasını neye bağlayalım?
Tercümeye ilgimizin olmamasına mı?
Bin yıldır, Kur’an’a ve islam’a hizmet ediyoruz. Bin yıldır günün yirmi dört saati Kur’an okuyoruz.
Bütün hayatı camide geçen, beş vakit namazını camide kılan ve hemen her akşam ve sabah namazında Hüvallahüllezi’yi, hemen her yatsı namazında Âmenerresûlü’yü dinleyen insanımıza bu ayetlerin anlamını sorun, büyük bir çoğunluğu bilmeyecektir.!
İnsanın kırk-elli yıldır namazda okuduğu veya dinlediği metinlerin anlamını merak edip de öğrenmemesini neye bağlayalım?
İlgisizliğe mi, önem vermeyişe mi, ciddiye almayışa, ibâdet etmeyi mümkün kılan sözlerin varlığını kafi görmeye mi?
Dilimizde şaheser bir Kur’an tercümesinin olmamasında milletimizin kahir ekseriyetinin, Kur’an’ın tercümesine karşı bu ilgisizliğinin rolü olabilir mi?
İnsanımızın, edebî açıdan şaheser sayılacak bir tercümeyi arayıp sormaması, böylesi bir mealin hazırlanmamasına bir gerekçe mi olmuştur?
Veya insanımızın okuma sahasındaki yavanlığı böylesi bir Kur’an tercümesini yapma teşebbüsünü akim mi bırakmıştır?
Her peygamberi ebedî bir mucizesi vardır.
Bizim peygamberimizin ebedî mucizesi Kur’an’ın edebî mucizesidir.
Ama görün ki ortada edebî denecek bir tane bile Kur’an tercümemiz yok!
Bu normal midir?
Bir hayal kuruyorum. Arap dili uzmanları bir yanda.
Sezai Karakoç, Mustafa Kutlu, Hilmi Yavuz, İsmet Özel, Murat Belge, Elif Şafak, İskender Pala, Nazan Bekiroğlu, Burhanettin Tatar, Selim İleri, Beşir Ayvazoğlu, Mahmut Erol Kılıç, Muhsin Kızılkaya, Ömer Erdem, Elif Çakır, Ayşe Böhürler, Süleyman Çobanoğlu, Yusuf Turan Günaydın, Ali Ayçil, Ahmet Turan Alkan, İbrahim Tenekeci, Ali Çolak
Bunlara bir Kur’an meali hazırlamaları ricasında bulunuluyor.
Bir hayal işte...