Fikir
Giriş Tarihi : 27-07-2023 16:31   Güncelleme : 27-07-2023 16:31

Cumhuriyet Tarihinin İlk Çözüm Süreci 1921 Koçgiri İsyanında Uygulandı

Koçgiri İsyanı 1921 Mart ayında başladı. İsyan başlamadan önce isyancılar Ankara hükümetine antlaşma teklif ettiler.

Cumhuriyet Tarihinin İlk Çözüm Süreci 1921 Koçgiri İsyanında Uygulandı

İsyancıların antlaşma maddeleri arasında:

 

1 Mustafa Kemal’in doğuda özerk bir yönetimi kabul etmesi konusunu acil olarak bildirmesi,

2 Kürt tutuklularının serbest bırakılması

3 Kürt çoğunluğu bulunan yörelerde Kürt kökenli memurların görev yapması yer alıyordu.

İsyancılar, şartlarının kabul edilmediği takdirde silahlı mücadeleye devam edecekleri mesajını Ankara’ya ilettiler.

Mustafa Kemal, bölgeye Nasihat Heyeti - Bugünkü Akil İnsanlar göndererek, isyancılar ile görüşülmesi talimatını verdi.

Mustafa Kemal, isyancıların önde gelen ismi Dersimli Seyit Rıza ile de bizzat görüşüp bölgede güvenliğin bozulmaması konusunda uyarılarda bulundu.

Mustafa Kemal ayrıca bölgenin tanınmış şahsiyetlerinden olan Diyap Ağa ile Meço Ağa’yı da mebus yaparak Kürtler ile bütünleştirmeye çalıştı.

Bilindiği gibi ilk TBMM’de 72 Kürt mebusu bulunmaktaydı. Bu mebuslar kendi yöresel kıyafetleri ile Meclis’te Kürtleri temsil etmekteydiler.

Öcalan’ın, Mart 2013’teki ifadeleri ile Kasım 2014’teki çözüm sürecinde ortaya koyduğu ana başlıklar, Koçgiri modeli ile bütünleşmektedir.

Çözüm sürecindeki antlaşmanın takviminde Nevruz ayını işaret eden Öcalan, özerklik, kültürel ve sosyal haklar, kamu güvenliği konularında yasal düzenlemeyi öne çıkarıyordu.

Öcalan, Koçgiri İsyanı’ndaki gibi ‘Ya antlaşma ya kaos’ mesajı veriyordu.

Öcalan’ın çözüm süreci ile ilgili şu ifadeleri Koçgiri İsyanı’ndaki yaşananları hatırlatıyor:

“(...) Neredeyse 40 yıldır devam eden bir isyandır.

Şimdi bu isyanı bitireceğiz. Ben bitirmekte kararlıyım. Fakat parlamento bu isyanın bitmesi için kararlar alabilecek mi?

Örneğin geri çekilmeyle ilgili komisyonların kurulmasıyla ilgili çatışmasızlık ve silah bırakma aşamalarına dair parlamento güvence veren kararlar alabilecek mi?

Ve bu çatışmasızlığı sürekli hale getirebilecek, kalıcı barışı sağlayabilecek adımlar atabilecek mi? Bütün bunları göreceğiz.

Öcalan Çözüm Sürecinin 1921 Koçgiri İsyanı’na benzediğini de söyledi.

O dönemde parlamento, Koçgiri İsyanı’nın bitmesi için isyan liderleriyle görüşerek isyanın sona ermesi için parlamento bazı yasalar çıkartmış hatta isyancı liderlere milletvekilliği teklif edilmişti.

Kaynak: Yalçın Bayer – Hürriyet

Recep YAZGANRecep YAZGAN