Sağlık
Giriş Tarihi : 24-05-2022 15:23   Güncelleme : 24-05-2022 15:23

Maymun çiçeği virüsü nedir!

Koronavirüs salgınının ardından 'maymun çiçeği' adı verilen yeni virüs, dünya basınında yerini aldı ve yeni bir salgın yaşanıp yaşanmayacağı merak edilmeye başladı.

Maymun çiçeği virüsü nedir!

Şu ana dek 13 ülkede görülen maymun çiçeği virüsü konusunda;

Samsun Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyelerinden Prof. Dr. Özgür Günal, görev yaptığı Samsun Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde gündemde olan Maymun Çiçeği hastalığı konusunda bilgi verdi;

Maymun Çiçeği Virüsü Nedir ?

Hastalık Orta ve Batı Afrika’da endemik olarak görülmektedir. Etken Poxvirüs ailesinden bir DNA virüsüdür (Çiçek hastalığı virüsü ile akrabadır). Virüsün asıl kaynağı bu bölgede yaşayan kemirgenlerdir.

Maymun çiçeği hastalığı ilk olarak 1958 yılında deney laboratuvarındaki maymunlarda saptandığı için bu ismi almıştır. Sonrasında ilk insan vakası 1970 yılında Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nde saptanmıştır. Günümüze kadar Afrika dışındaki kıta ülkelerinde zaman zaman seyahat ilişkili vakalar gözlenmiştir. Mayıs 2022 itibarıyla Afrika dışındaki 13 farklı ülkede 90’ı kesinleşmiş 146 vaka görüldüğü bildirilmiştir. En çok vaka görülen ülkeler; İspanya, Portekiz, İngiltere ve Kanada olmuştur.

Virüs Nasıl Hastalık Yapıyor ? Risk Faktörleri Var mıdır ?

Virüs sincaplar, fareler, maymunlar, köpekler ve insanlarda hastalık yapabilir. Zoonotik bir enfeksiyon hastalığıdır (Hayvanlardan insanlara bulaşarak hastalık yapar). Hasta insanlardan sağlam kişilere bulaş olabilmektedir.

Orta ve Batı Afrika’da yaşamak, bu bölgeye seyahat etmek veya hasta bir kişiyle yakın temas hastalık için risk faktörüdür.

Maymun Çiçeği Virüsü Nasıl Bulaşıyor ?

Virüs sağlam kişilere; enfekte solunum ve vücut sekresyonları yoluyla bulaşmaktadır. Bu da enfekte sekresyonların damlacık yoluyla solunması, mukozalara bulaşması (ağız, burun, konjunktiva vb), ortak kullanılan malzemeler (havlu, kişisel eşyalar vb) veya cilt lezyonlarıyla yakın temas ile olabilmektedir. Cinsel yolla bulaşma kesin olmamakla birlikte yakın temas nedeniyle riskli kabul edilmektedir.

Hastalık Belirtileri Nelerdir ?

Virüs bulaştıktan sonra ortalama 6-13 gün (3 gün ila 21 gün arasında) kadar süren bir inkübasyon periyodu görülebilmektedir. Bu sürenin sonunda klinik semptomlar başlar. Önce ateş, baş ağrısı, miyalji, yorgunluk ve servikal bölgede lenfadenopati gelişmektedir (lenf bezlerinde büyüme kızamık ve çiçek hastalığından ayırmada önemlidir). Bu bulgulardan birkaç gün sonra ise; önce makülo-papüler olan ve zamanla püstüler ve veziküler bir hal alan döküntüler oluşur. Bu döküntüler genellikle ağız çevresi, yüz bölgesi ve ön kolda görülürken nadiren vücuda yayılabilir. Cilt lezyonları bulaştırıcıdır ve bu bulaştırıcılık lezyonlar tamamen kaybolana kadar devam edebilir. Hastalık tablosu 3-4 hafta içerisinde düzelir.

Tanı Nasıl Konur ?

Tanı genellikle bu cilt lezyonlarından alınan örneklerde hücre kültürü veya PCR yöntemi ile konulur. Hasta serumlarında lgM antikorlarını saptayan yöntemler de vardır.

Tedavi ve Korunma Yolları

Hastalığın kanıtlanmış bir tedavisi olmamakla birlikte tecovirimat (Avrupa’da kullanım onayı almıştır) ve brincidofovir gibi anti viraller kullanılabilmektedir. Onu dışında semptomatik tedavi yapılmaktadır.

En önemli konu korunma yöntemleri;

 

1.         El hijyeni (su+sabun, el dezenfektanı, kolonya)

2.         Cansız yüzeylerde klorlu su veya deterjan ile temizlik, havlu-çarşaf gibi eşyaların 60 0C de yıkanması

3.         Umumi alanlarda hijyen kurallarına uyulması

4.         Hasta kişiyle temas veya bu kişiye bakım verme sırasında eldiven giyilmesi ve cerrahi maske takılması

 

Hastalıktan Aşı ile korunma mümkün mü ?

 

Temas sonrası ilk 4 gün içerisinde veya öncesinde sağlık çalışanlarının korunması amacıyla onaylanmış “Ankara Suşu” içeren Çiçek aşısı mevcuttur. Aşı ile oluşan antikorların %85 koruyucu olduğu söyleniyor. Dünya Sağlık Örgütü eskiden uygulanmış çiçek aşılarının da hastalıktan koruma saylayacağını (en azından ağır hastalıktan)  bildirmektedir

 

Ayırıcı tanıda; Çiçek hastalığı, Zona, Orf hastalığı, Egzema herpetikum, Sifiliz, Dissemine herpes enfeksiyonu, uyuz, bakteriyel cilt enfeksiyonları sayılabilir.

Genellikle ağır seyretmez (ölüm oranı %1-3 arasında). Ancak komplikasyon gelişen olgularda (pnömoni, sepsis, ensefalit) mortalite %10’a kadar çıkabilmektedir.

 

Kaynaklar;

1.         https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK574519/#!po=54.3478

2.         https://www.klimik.org.tr/2022/05/21/maymun-cicegi-hastaligi-hakkinda-sik-sorulan-sorular/

3.         https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/6304185/

Recep YAZGANRecep YAZGAN