Bildiride, “Yükseköğretim kurumlarının yönetiminde yetkilerin tek bir merkezde temerküz etmesini önleyen ve yükseköğretim çalışanlarının her türlü karar mekanizmasında yer almalarını sağlayan nitelikte yeni bir yükseköğretim kanunu hayata geçirilmeli” ifadeleriyle güçlü bir yasal değişiklik vurgulandı.
Kongre, 26-27 Mayıs 2025 tarihlerinde Ankara’da gerçekleştirilirken, YÖK Başkanı Prof. Dr. Erol Özvar, Memur-Sen ve Eğitim-Bir-Sen Genel Başkanı Ali Yalçın ile ÖSYM Başkanı Prof. Dr. Bayram Ali Ersoy’un yanı sıra Türkiye, Kanada, Endonezya ve Mısır’dan rektörler, akademisyenler ve sivil toplum temsilcileri katılım sağladı. Kongrede 40 bildiri sunulurken, 78 akademisyenin katkısıyla hazırlanan sonuç bildirisi kamuoyuyla paylaşıldı.
Bildiri, yükseköğretimde sadece yapısal değil; ahlaki, entelektüel ve kültürel düzeyde de bir paradigma değişimine ihtiyaç olduğunu vurguladı. YÖK’ün mevcut yapısının stratejik rehberlik sağlayan evrensel bir kuruma dönüşmesi gerektiği belirtilirken, üniversitelerin bürokratik formalitelerden arındırılarak bilimsel ve toplumsal rehberlik misyonuna yeniden odaklanması gerektiği ifade edildi.
Öğrenci, akademik ve idari personel ile yetkili sendika temsilcilerinin senato ve üniversite yönetim kurulu çalışmalarına katılımı önerilen bildiride, üniversitelerde “Katılımcı Konseyler” oluşturulması, akademik sendikaların karar süreçlerine dâhil edilmesi ve üniversite özerkliğinin yasal güvenceye alınması çağrısı yapıldı. Ayrıca, Milli Eğitim Bakanlığı ile eğitim fakülteleri arasında sağlıklı ve sürdürülebilir bir iş birliği modeli önerildi.
Sonuç bildirisinde yükseköğretime dair reform önerileri şu 11 başlık altında toplandı:
Yükseköğretim yapısının dönüştürülmesi
Kalite anlayışının yeniden tanımlanması
Üniversite özerkliği ve katılımcı yönetişim
Öğretmen yetiştirme sisteminin yeniden inşası
Kontenjan planlamasında arz-talep dengesi
Akademik kariyer süreçlerinde liyakat ve şeffaflık
Bilimsel üretimde nitelik odaklı değerlendirme
Değerler eğitimi ve ahlaki gelişim
Yerli düşünce ekseninde medeniyet temelli eğitim modeli
Üniversiteler arası iş birliği ve bölgesel koordinasyon
Öğrenci odaklı yönetim ve geri bildirim mekanizmaları
Sonuç bildirisine göre, yükseköğretim sisteminin evrensel değerleri içeren ama yerli ve milli kimlikten beslenen bir eğitim anlayışıyla yeniden yapılandırılması, Türkiye’nin medeniyet birikimiyle barışık yeni bir üniversite modelinin inşasını zorunlu kılıyor.
