Araştırmacı yazar Yıldırım Koç’a göre, eski Türkiye Komünist Partisi (TKP) açısından en önemli hata, "vatan" anlayışındaki yanlışlıktı. Koç’a göre, halkın desteğini kazanmanın ön şartı, savunulan görüşlerin ve adımların halkın "vatanı" için olmasıydı.
Ancak eski TKP, Türkiye yerine Sovyetler Birliği’ni vatan kabul ederek bu önemli gerçeği göz ardı etti.
Sovyetler Birliği’ni Vatan Kabul Etmek
Eski TKP’nin temel hatası, Türkiye’yi değil, Sovyetler Birliği’ni savunmasıydı. O dönemdeki komünist hareketin çoğu, Sovyetler Birliği’ni "vatan" olarak kabul etti. Ancak bu, Türkiye’nin çıkarlarıyla örtüşmüyordu. Özellikle Komünist Enternasyonal'in (Komintern) etkisiyle, Sovyetler Birliği'ni savunmak, Türkiye’nin çıkarlarını göz ardı etmek anlamına geliyordu.
Eski TKP’nin bu vatan anlayışı, kitlelerden uzaklaşmasına ve toplumsal desteğini kaybetmesine yol açtı. Çünkü Sovyetler Birliği’ni vatan kabul eden bir hareket, Türkiye’nin özgün koşullarına dayalı bir sosyalizm anlayışına sahip olamıyordu. Bu durum, Sovyetler Birliği’ni savunmanın Türk halkının hislerine ve çıkarlarına hitap etmemesine yol açtı.
Örneklerle Vatan Anlayışındaki Hata
Mustafa Suphi, Sovyetler Birliği'ni tüm dünya işçi ve köylülerinin ortak vatanı olarak tanımlarken, eski TKP'nin açıklamaları da benzer şekilde Sovyetler Birliği’ni vatan olarak kabul etti. 1 Mayıs 1922 bildirisi ve 1930’lu yıllarda yayımlanan dergi yazılarında, Sovyetler Birliği’ne yönelik bir bağlılık ve sadakat ön plana çıktı.
Eski TKP’nin bu anlayışı, Türkiye’nin vatan anlayışıyla örtüşmedi. Özellikle 1930’lu yıllarda, eski TKP’nin uygulamaları, sosyalizm ve işçi hakları konusunda bir bağ kurmaktan çok, Sovyetler Birliği'nin çıkarlarına hizmet etmeye yönelikti.
Nazım Hikmet’in Farklı Vatan Anlayışı
Eski TKP'nin vatan anlayışına karşı bir başka önemli örnek, ünlü şair ve komünist düşünür Nazım Hikmet’tir. Nazım, Sovyetler Birliği’ni "ikinci vatan" olarak görmüş ve Türk Bayrağı'na olan duyduğu saygıyı sürekli vurgulamıştır. Nazım Hikmet, bu anlayışla, Türkiye’nin bağımsızlığı ve vatan anlayışını öne çıkarmış, Sovyetler Birliği'ni bir "ikinci vatan" olarak tanımlamıştır.
Sonuç: Sosyalist Hareketin Zayıflayan Temelleri
Eski TKP’nin Türkiye’yi değil, Sovyetler Birliği’ni vatan kabul etmesi, sosyalist hareketin Türkiye’deki kitlesel desteğini kazanmasını engelleyen temel bir hata olmuştur. Bu yaklaşım, halkın vatan anlayışına ters düşerken, enternasyonalizmi "Sovyetler Birliği’ne sadakat" olarak algılayan eski TKP, sonunda kitlelerden soyutlanmış ve etkililiğini yitirmiştir. Bu durum, Türkiye’ye özgü bir sosyalizm anlayışının gelişmesine büyük zarar vermiştir.
