Bilimsel bulguların ışığında selenyumu da listeye eklemekte fayda var. Selenyumun bağışıklık sistemindeki rolünü keşfederken bilim kurgu filmlerini aratmayacak bir çalışmadan söz edeceğiz. Hadi başlayalım.
Daha önce hayatında hiç besin takviyesi almamış olanlar bile salgınla birlikte düzenli olarak vitamin ve mineral desteği alır oldu. Sık sık altını çizdiğim gibi, bağışıklık sisteminin optimum şekilde çalışması için hayati önem taşıyan bazı yapıtaşları var. Bunların başında D vitamini geliyor. Ne mutlu ki D vitamini değerini ölçtüren, bu değer düşükse yükseltmek için gerekli önlemi alan insanların sayısı gün geçtikçe artıyor. Bağışıklık sisteminin etkin bir şekilde çalışması için C vitamini, magnezyum ve çinko da çok önemli. Karşımızda bir takım çalışması, birinin eksikliğinde diğerinin görevini layıkıyla yerine getiremediği bir sağlık gücü var. Görünen o ki bu takıma selenyumun da eklenmesi gerekiyor.
Selenyumu listeye ekleyin
Ama diğer takım üyelerinin aksine selenyumu besin takviyesi olarak almak iyi bir fikir olmayabilir. Aşağıda bunun nedenini detaylı bir şekilde ele alacak ve selenyum seviyenizi güvenli bir şekilde artırmanın yollarını öğreneceğiz.
Etki mekanizması
Selenyumun virüs replikasyonunu, yani virüsün çoğalma hızını baskıladığını işaret eden çalışmalar var (1). Selenyum güçlü bir antioksidan olan glutatyon üretiminde de rol oynuyor. Eksikliğinde glutatyon üretimi de sekteye uğradığından sitokin üretimi artıyor (2). Yani selenyum, ölümcül sonuçları olabilecek bir sitokin fırtınasını hafifletmek adına önemli bir yardımcı olabilir.
Selenyum eksikliğinin solunum yolundaki epitel hücrelerinin yapısını olumsuz etkilediğini gösteren çalışmalar var (3). Epitel hücreler akciğer gibi organların yüzeyini kaplayarak koruyucu bir bariyer görevi görür, virüslerin ve bakterilerin içeri girmesini önler. Bu hücrelerdeki bozulma düşmanın kolayca içeri sızması ve akciğerlerde bir savaş başlatması anlamına geliyor.
Almanya’da, hastanedeki COVID-19 hastaları üzerinde yapılan araştırma, hastanın selenyum seviyesi ne kadar yüksekse hayatta kalma şansının da o kadar arttığını gösteriyor (4). Çin’de yapılan benzer bir çalışma da bu bulguyu destekler nitelikte (5). Bu çalışmaları gerçekleştiren bilim insanları ağır bir enfeksiyon sırasında selenyum takviyesinin hayat kurtarıcı bir etkisi olabileceğini belirtiyorlar.
Selenyum demişken
Bu önemli mineralin sağlık faydaları viral enfeksiyonlara karşı koruyucu etkisiyle sınırlı değil.
- Kalp sağlığını destekliyor: İsveç’te yapılan ve dört yıl süren çalışma, selenyum takviyesinin kardiyovasküler ölüm riskini önemli oranda azalttığı yolunda bulgulara sahip (6). Selenyumun kalp sağlığını desteklediğini gösteren bilimsel yayınların sayısı azımsanamayacak kadar fazla.
- Doğurganlığı artırıyor: Selenyumun erkek fertilitesi açısından önemi uzun süredir biliniyor. Yeni çalışmalar bu mineralin kadın doğurganlığında da hayati bir rolü olabileceğine işaret ediyor (7). Tarım topraklarının, dolayısıyla da besin zincirinin, selenyum açısından fakirleşmesi ile giderek artan kısırlık problemi arasında bir ilişki olması hiç de şaşırtıcı değil.
- Kemik sağlığını koruyor: Selenyum eksikliğinin kemiklerin yoğunluğunun azalmasına, koflaşmasına ve kırılgan bir hâl almasına neden olduğunu gösteren yayınlar var (8). Osteoporoz hastası olmamak için diyetinize selenyum dopingi yapın.
Kullanma kılavuzu
Ama sakın “Bir takviye alırım olur biter” demeyin. Selenyum, iki tarafı keskin bıçak gibidir. Fazlası da, eksikliği de zarar verir, dengede tutulması gerekir. Selenyum takviyesinin kan değerleri göz önüne alınarak bir doktor gözetiminde kullanılması ve dozun bir doktor tarafından ayarlanması çok önemli. Yeni bulgular ışığında hastalığın ağır seyrettiği COVID-19 vakalarında tedavi protokolüne de eklenebilir. Ancak gelişigüzel alınan selenyum takviyesi mide bulantısı, karın ağrısı, çarpıntı ve hâlsizlik gibi belirtilerle kendini gösteren doz aşımına neden olabilir.
Size tavsiyem, bu vitamini besinlerle almanız. Diğer yandan tarım topraklarındaki selenyum eksikliğinin global bir sorun olduğu da bir gerçek. Yapmanız gereken çok basit: Selenyum zengini besinler tüketmeye özen gösterecek ve hem çeşitliliği hem de miktarı artırmaya dikkat edeceksiniz.
DİSTOPİK BİR DÜNYANIN KIYISINDA
Şu sıralar üzerinde çalışılan, salgını önlemek adına yürütülen bazı projeler var ki adeta bilim kurgu filmlerinden fırlamış gibiler. Bunların başında insanlara mikroçip benzeri bir sensör takmak geliyor! Cilt altına yerleştirilen pirinç tanesi büyüklüğündeki sensör sayesinde vücudunuzdaki kimyasal reaksiyonlar, solunumunuz, nabzınız takip edilebilecek (9). Sensör bir veri tabanına bağlı olacak, böylece siz henüz herhangi bir semptom göstermeden virüs tespit edilecek. Amerikalı bilim insanları tarafından geliştirilen teknolojinin bu yıl içinde onay alması bekleniyor. Projenin sponsoru ise Pentagon! Zaten Pentagon, bildiğiniz gibi hep insan sağlığı için çalışmıştır!
1 https://www.news-medical.net/news/20200521/Study-shows-selenium-containing-compounds-inhibit-SARS-CoV-2-replication-and-assembly.aspx
2 “Selenium (Se) plays a key role in the biological effects of some viruses: Implications for COVID-19” Q Liu, Environ Res. Mayıs 2021; 196: 110984.
3 “ A Mechanistic Link Between Selenium and Coronavirus Disease (COVID-19)”, A Subedi, Current Nutrition Reports. Nisan 2021
4 “Selenium Deficiency Is Associated with Mortality Risk from COVID-19”, R. Heller, Nutrients. Temmuz 2020 12(7): 2098.
5 “Association between regional selenium status and reported outcome of COVID-19 cases in China”, J. Zhang, Will Taylor, American Journal of Clinical Nutrition. 28 Nisan 2020
6 “ Still reduced cardiovascular mortality 12 years after supplementation with selenium and coenzyme Q10 for four years”, U. Alehagen, Plos One, Nisan 2018, 11;13(4)
7 Selenium, Selenoproteins, and Female Reproduction: A Review Christiana Angel, Molecules. Aralık 2018; 23(12): 3053.
8 “Selenium Status Is Positively Associated with Bone Mineral Density in Healthy Aging European Men”, Carolien M. Beukhof, PLoS One. 2016; 11(4): e0152748.
9 https://www.cbsnews.com/news/last-pandemic-science-military-60-minutes-2021-04-11/
Dr. Ümit AKTAŞ - Milliyet
