Fener Rum Patriği Bartholomeos, Bafra’nın Esençay Köyüne yaptığı ziyaret sonrasında “Neden Esençay?” sorusu akla geliyor.
Esençay, Samsun ili Bafra ilçesine bağlı, eski adı Çağşur olan Nebiyan bölgesinde yoğun Rum köyleri arasında kalan 150 haneli bir Türk köyüdür.
5 Kasım 1916 günü Rum çeteleri ansızın köye baskın yaptılar. Köy halkını beşikteki çocuktan en yaşlı ihtiyarına kadar tamamen katlettiler. Köyü baştan sona bir hane bile bırakmadan yaktılar.
Bu katliamdan kurtulanlar sadece ve sadece o gün köyde bulunmayanlar kurtuldu.
Rum çeteleri aynı gün Bafra'ya bağlı İnözü Koşaca köyüne de baskın yaptılar ve köy halkını tamamen katlettiler.
İki köyden toplam katledilen Türk sayısı 367 tespit edilmişti.
1903 doğumlu Hasan Er Bafra'nın Esençay, İnözü Koşaca, Kasnakçımermer, Dereler köylerinde yapılan katliamların tanığı olarak 1990 yılında yapılan röportajda gördüklerini şöyle anlatıyor;
https://www.youtube.com/watch?v=cdP_r6XUnEY
ESENÇAY VE İNÖZÜKOŞACA KÖYÜ KATLİAMLARINA KATILAN ÇETELERİN REİSLERİ
Kara İlya, Atakum ilçesi Kurugökçe köyünden Andon, Atakum ilçesi Çatalçam köyünden Konstantin oğlu Kuru Yorgi, Havza ilçesi Küpçüdağı köyünden Piç Vasil, Havza ilçesi Porsukalan köyünden Köseoğlu Konstantin, Sonday, Bafra ilçesi Kirazlı köyünden Taşçıoğlu Sava, Bafra ilçesi Asar köyünden Kayakçı Yani, Bafra ilçesi Otkayası köyünden Papas oğlu Dimit, Bafra ilçesi Sokuçukuru köyünden Gümbül oğlu Hami, Bafra ilçesi Yayla köyünden Asdil oğlu Nikola Kirako, Kel Sava, Muhtarın oğlu Sokrat, Bafra ilçesi Kapıkaya köyünden Kavamlıoğlu Yuvani ve Selükci Dülger'in büyük oğlu Yorgi ile kardeşi Mihail, Toriş oğlu Meletiyos, Karapınar köyünden Avram, Horosuşağı köyünden Sava oğlu Anastas ile amcasının oğlu Anastas.
NEDEN ESENÇAY KÖYÜ?
Dün Trabzon'un Maçka ilçesinde bulunan Sümela Manastırı'nı 6. Kez ziyaret eden Bartholomeos, Sinop’a geçerken Bafra’ya uğramış ve Nebiyan Dağının eteğinde bulunan Esençay Köyündeki harabe kiliseyi ziyaret edip dua ederek kilisenin duvarına mum dikmişti.
Fener Rum Patriği Bartholomeos ve beraberindeki heyetin Rum çetelerinin tüm köylüyü katlettiği Bafra’nın Esençay Köyüne yapmış olduğu ziyaret tesadüf olamayacak kadar ilginç bir durum.
RUM ÇETELERİ BAFRA’DA BİNLERCE TÜRKÜ KATLEMİŞTİ
Rumların Pontus faaliyetleri çerçevesinde Samsun'un Bafra ilçesinde (Nebiyan Bölgesi) Türklere yapılan katliamlar tüm çıplaklığıyla ortadadır. Karadeniz bölgesinde özellikle Samsun civarında Rum çetelerinin Türk köylerinde yaptığı katliamları araştırıldığında Rum çeteleri Türk köylerini yakıp yıkarak büyük bir soykırıma gittiği, Rum çeteleri gelişigüzel olarak değil planlı ve programlı bir şekilde köyleri yakıp yıktığı tanıklar belgelerle sabittir.
Rum çetelerin Bafra hattında Yeşilyazı'dan başlayarak Ada, Örencik, Tekke, Sarmaşık, Terzili, Düz, Esençay, Pekmezci köylerine saldırdığını, köyleri tamamen yakarak halkını çoluk-çocuk demeden katlettiğini, bölgede kayıtlı kayıtsız 2 binden fazla Türk'ü katleden, 20 bini aşkın insanı evlerinden uzaklaştıran Rum çeteleri, bu insanların yıllarca göç ettikleri yerlerde sefalet içinde yaşamasına sebep olmuşlardır. Katliama maruz kalan Türkler, göç ettikten yıllar sonra kendi köylerine dönerek evlerini ve köylerini yeniden inşa etmişlerdir.
