Bu yazımda şu soruların cevaplarını tüm ayrıntılarıyla bulabileceksiniz: Belediye sokak köpeklerini toplamak zorunda mı? Sokak köpekleri konusunda belediyenin sorumluluğu nedir? Sokak köpeği şikayeti nereye ve nasıl yapılır?
BELEDİYENİN SOKAK KÖPEKLERİ İLE İLGİLİ SORUMLULUĞU
Aslında sokak köpeklerinden ziyade sahipsiz hayvan ifadesini kullanmak gerekir. Çünkü mevzuatta köpeklere özel bir durum söz konusu olmayıp sokakta yaşamak zorunda kalan her türlü evcil hayvan aynı kapsamda değerlendirilmiştir.
Sahipsiz hayvan ne demek?
Sahipsiz hayvanın tanımı için bakılması gereken esas yer 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu’dur. Belediyelere, konuyla ilgili esas sorumluluklarını yükleyen kanun da budur.
Hayvanları Koruma Kanunu’nun 3’üncü maddesine göre sahipsiz hayvan; barınacak yeri olmayan veya sahibinin ya da koruyucusunun ev ve arazisinin sınırları dışında bulunan ve herhangi bir sahip veya koruyucunun kontrolü ya da doğrudan denetimi altında bulunmayan evcil hayvandır.
O halde, sokakta gördüğünüz ve sahipsiz olan aşağıdaki hayvanlar ve benzerleri sahipsiz hayvan kapsamında değerlendirilecektir. Haliyle, bu yazının konusu sadece köpeklerle ilgili olmayacak; yazdığım her şey diğerleri için de geçerli olacaktır:
• Köpek
• Kedi
• At
• Eşek
BELEDİYE SOKAK KÖPEKLERİNİ NE YAPAR?
Gelin, önce bu sorunun cevabını kısa yoldan vereyim. Sonra nedenini ve ayrıntılarını açıklayayım. Eminim, yazının sonunda, belediyeye olan kızgınlığınız geçecektir:
Belediye sokak köpeklerini REHABİLİTE etmek amacıyla sokaktan toplar.
Bunları geçici bakımevi adı verilen hayvan barınağına getirir.
Burada köpeğin tıbbi bakımını, kısırlaştırmasını ve aşılarını yapar.
Aldığı köpeği tam da aldığı yere bırakır.
Evet belediyenin, köpeği sağlık ve benzeri özel nedenler haricinde, sürekli olarak barınakta tutması mümkün olmadığı gibi, bir de tam olarak aldığı yere bırakması mecburidir. Bu konuda belediyenin bir takdir hakkı dahi yoktur.
BELEDİYE SOKAK KÖPEĞİNİ BARINAKTA NEDEN TUTAMAZ?
Çünkü 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu’nun Ek Madde 1’ine göre; Rehabilitasyon süreci tamamlanan hayvanların, bakımevine getiren belediye tarafından öncelikle alındıkları ortama bırakılmaları esastır.
Benzer bir hüküm Hayvanların Korunmasına Dair Uygulama Yönetmeliğinde de vardır. Yönetmeliğin 7’nci maddesine göre belediyeler sahipsiz hayvanları aldıkları yere bırakmakla yükümlüdür.
BELEDİYENİN SOKAK KÖPEĞİ TOPLAMASI
Burada akla şöyle bir soru gelebilir: Belediye istediği gibi köpek toplayabilir mi? Bu sorunun cevabı hayır’dır; çünkü belediyeler ancak aşağıdaki haller ve benzeri durumlarda sokak köpeğini toplayarak barınağa götürebilir:
Köpeğin saldırgan davranışlar sergilemesi
Köpeğin hasta ve bakıma muhtaç durumda olması
Köpeğin kısırlaştırılması
Köpeğin aşılanması
Köpeğin işaretlenmesi
Köpeğin kayıt altına alınmasının gerekmesi
Bir başka deyişle; bir sokak köpeğinin saldırganlık sergilememesi, hasta ve bakıma muhtaç olmaması, küpeli olması, kısırlaştırılmış ve aşılı olması vb. durumlarda belediye köpeği sokaktan alamaz.
Ancak tam da burada, sokak köpeğini toplayan belediyeye güvenmek gerekir. Hiçbir belediye görevlisi, şikayet ya da özel bir husus olmadıkça bir köpeği yerinden etmeyecektir. Yine de şüpheye düşen vatandaşlar, bunun nedenini belediyeye her zaman sorabilir.
SOKAK KÖPEKLERİNİ TOPLAMAK KİMİN GÖREVİ?
Buraya kadar anlattıklarımdan, bu görevin belediyelere ait olduğunu anlamış olmalısınız. Ancak burada çok önemli bir detay vardır.
Buna göre; büyükşehirlerde ve diğer illerde belediyelerin sorumluluk alanları değişebilmektedir. Şimdi bu farklara tek tek göz atalım.
Belediyelerin hayvan barınağı kurma zorunluluğu
5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu’nun geçici madde 4’üne göre; büyükşehirlerde belediyelerin ve diğer il belediyelerinin sorumlulukları şöyle özetlenebilir.
Aşağıdaki belediyelerin 2022 sonuna kadar hayvan bakımevi kurması zorunludur:
Büyükşehir belediyesi
İl belediyesi
Nüfusu 75.000’i aşan ilçe belediyeleri
Aşağıdaki belediyelerin ise 2024 sonuna kadar hayvan barınağı kurması şarttır:
Nüfusu 75.000’in altında olan ilçe belediyeleri
Aşağıdaki belediyelerin ise barınak kurma zorunluluğu yoktur:
Nüfusu 25.000 ve altında olan belediyeler
Hayvan bakımevi kurmak zorunda olmayan bir belediyenin, sorumluluk alanındaki hayvanları toplayarak en yakın bakımevine götürmesi zorunludur.
BELEDİYE SOKAK KÖPEKLERİNİ BESLEMEK ZORUNDA MI?
Evet, yine mevzuata göre belediyelerin sokak hayvanlarının beslenmesi için beslenme odakları kurması gerekiyor.
Belediye beslenme odaklarına düzenli olarak yemek/mama bırakmak zorunda olmasının temel nedeni, sokak köpeklerinin aç kalması halinde hem birbirlerine hem de insanlara zarar verme ihtimalinin bulunmasıdır.
BELEDİYE SOKAK KÖPEĞİNİ ÖLDÜREBİLİR Mİ?
Belediyenin sahipsiz hayvanın hayatına son vermesi mümkündür; fakat bunun için Hayvanların Korunmasına Dair Uygulama Yönetmeliğinin 21/e maddesinde belirtildiği üzere, geçici bakımevlerinde kaldıkları süre içerisinde; sahipsiz hayvanın kanuni istisnalar ile bulaşıcı, tedavi edilemez veya tedavi sonrası iyileşme ihtimali olmayan bir hastalığa yakalandığına ve alındığı ortama bırakıldığında insan ve çevre sağlığına önlenemez derecede tehdit vereceğine geçici bakımevi veteriner hekimince karar verilmesi gerekir.
SOKAK KÖPEKLERİ NEREYE BİLDİRİLİR?
Sokak köpekleriyle ilgili bir sorun yaşandığında ve köpeğin alınması ya da başkaca bir tedbirin alınması istendiğinde, belediyeye başvurmak gerekir.
Bunun için Cimere’e yazmak da mümkün olsa bile, bu işlem zaman alacağından belediyelerin hızlı iletişim sağlanan telefonlarının aranması daha mantıklı olacaktır.
SOKAK KÖPEĞİ ORMANA BIRAKILIR MI?
Hayır, bu asla mümkün değildir. Hayvanların Korunmasına Dair Uygulama Yönetmeliği’nin 21/g maddesine göre, sahipsiz hiçbir hayvan belediye, gönüllü kuruluş veya diğer üçüncü şahıslarca belediye sınırları dışında yaban hayatı yaşam alanlarına bırakılmaz. Sokak köpekleri herhangi bir nedenle toplanmışsa, tekrar alındığı yere bırakılmalıdır.
SONUÇ
Belediye sokak köpekleriyle ilgili ne yapabilir? Bu sorunun cevabı, birçoklarının beklediği gibi değil. Çünkü, sokaklarımızda sahipsiz köpeklerin var olması temelde belediyelerin suçu değil.
Hayvanların Korunması Kanunu belediyelerin bu köpekleri toplayıp barınakta sürekli barındırmasını ya da götürüp ormana atılmasını engelliyor.
Hatta belediye, herhangi bir nedenle sokak köpeğini alıp barınağa götürdüğünde, onu aldığı yere geri bırakmak zorunda.
Böyle olunca; sokaklarda neden bu kadar çok köpek olduğu sorusunun cevabı da kendiliğinden ortaya çıkıyor. Bu noktada belediyelerin asıl sorumluluğu, barınak yapma yükümlülüğünü yerine getirmemek olabilir.
Gerçekten de ülkemizdeki her büyükşehir belediyesi, il belediyesi ve nüfusu 25.000’in üzerindeki diğer tüm belediyeler hayvan barınağı yapmak zorundayken; Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan izinli ve standartlara uygun barınak yapmış bulunan belediye sayısı son derece azdır.
İşte sokaklardaki küpesiz, aşısız, süreler halinde dolaşan ve insanlar için tehlike arz eden sokak köpeklerinin varlığının esas sebebi, hayvan barınağı yapmak ve sahipsiz hayvanları rehabilite etmek zorunda olan belediyelerin birçoğunun bu görevi yerine getirmiyor olmasıdır.
Yoksa belediyeler istese bile sokaktaki köpekleri toplayamaz, barınaklara hapsedemez ve onları oldukları yerden başka bir yere götürüp bırakamaz.
O halde vatandaşların yapması gereken, sokak köpeklerinin varlığı için belediyeye peşinen kızmak değil; standartlara uygun barınak kurması ve köpekleri rehabilite etmesi, böylece sokak köpeklerinin nüfusunu kontrol altına alması için belediyelere kamuoyu baskısı yapmak olmalıdır.
Kaynak: Mustafa BAYSAL - mustafabaysal.com
