İnsan hayatı boyunca, aşamalardan, aşamalara geçiş yapar. Toplumlarda bir aşamadan diğer bir aşamaya geçiş yapar, İlerler, geriler. Kendi tarihi ve dünya görüşüne göre, bazan duraklar, bazan ilerler, bazan geriler.
Tarih ilerlemelerle duraklamalarla ve gerilemelerle yol alır.
Bir insanın ilerlemesi veya gerilemesi somut bir şekilde görülebilir. Bir toplumun ilerlemesi ve gerilemesi ise, kişilerde olduğu gibi görülmeyebilir ve görülmesi de zordur.
Kaldı ki ilerleme ve gerileme neye göredir? Bazen ilerlemiş gibi görünen; başkalarına göre gerileme olarak nitelendirilebilir.
