Geçende Endonezya'dan kesin dönüş yapan ve G.Antep'e yerleşen yeğenim ve hanımı ziyaretime gelmişti. Sohbet arasında:
" Allah imtihan için bizleri ve bütün evreni yaratmadan önce neyle meşguldü?" şeklinde sünnet itikadına zıt bir sual sordu.
Dilimin döndüğünce mevzuyu izaha çalıştım. Ahed ve Samed olan Allah'ın kendi yarattığı zaman içinde olmadığı için ilk yaratılıştan kıyamete kadar olan bütün hadiseleri aynı anda "nazar-ı kudsisinde müşahede" ettiğini selef âlimleri bize bildirmişler manasını ön plana çıkardım.
O an düşümdüm ki çok insan inandığını KABULLENSE de Kur'an- Hadis inancından çok çok uzak düşürülmüşler. Bunun sebepleri epeyce. Şimdi onlara temas etmeyeceğim.
Ama geçerli iman meselesi mühim husus. Çünkü İmam Maturidi böylesi taklit ve cemiyet baskısıyla oluşmuş bir imanın kabul edilebileceğini buyurmuş ama İmam Eş'ari tahkiki imanın -ancak- kabul edileceğini demektedir.
Bediüzzaman Said Nursi'nin " ... ehl-i Hak olan Ehl-i Sünnet" mezhebi buyurdığu bazı inanç özellikleri üzerine bina edilmiştir.
İman, dil ile ikrar ve kalp ile tasdikten ibaret. Tek başına yapılan dille ikrar tahkiki iman kabul edilmez. Çünkü, tek başında ikrar iman addedilseydi münafıkların tamamı mümin sayılmalıydı.
Sadece kalbin "idrak tasdiki" de iman hali sayılmaz. Eğer bu durum tek başına kafi olsaydı, Ehli Kitab’ın tamamı mümin olurdu. Halbuki Allah (CC) dilleriyle ikrar eden münafıklar hakkında şöyle buyurmakta:
“Allah o münafıkların hiç şüphesiz yalancılar olduklarına şahadet eder. (Münafikun, 1) Ehli Kitap hakkında ise varit olan ayet şöyle:
"Kendilerine kitap verdiklerimiz Peygamberi oğullarını tanıdıkları gibi tanırlar.”( Bakara, 146) Ne var ki bunu kabullenip dilleriyle ikrar etmezler.
İman ne artar ne de eksilir. Çünkü imanın azalması ancak küfrün artması ile; artması da küfrün azalması ile tasavvur edilebilir. Bu durumda, bir kişinin aynı anda hem mümin, hem de kafir olması gerekir ki bunun mantıksızlığını Nur Üstad şu beyanıyla ifade eder: " İman ile küfrün ortası yoktur." ( Emirdağ Lahikası, c:2)
İmanda şüphe olmaz. Tıpkı küfürde olmadığı gibi. Bu bağlamda Cenab-ı Hakk şöyle buyurmaktadır: “İşte onlar gerçekten mümindirler.”[Enfal, 4] ve “İşte onlar gerçekten kafirdirler.”[Nisa, 4] Efendimiz Hz. Muhammed’in (s.a.v.) ümmet kadrosuna dahil olan günahkarların tamamı gerçekten mümindir, kafir değillerdir.
Amel imandan ayrı, iman da amelden farklıdır. Şöyle ki, amel mükellefiyetinin mü’minden kalktığı birçok zaman vardır. Fakat bu durumda imanın ondan gittiği söylenebilir mi?
İman’ın amelden farklı olduğunu daha iyi anlamak için şöyle bir örnek verebiliriz: “Fakirlerin zekat vermesi gerekli değildir.” Bu “Fakirlerin iman etmesi zorunlu değildir.” demek midir?
Hayır ve şerrin takdiri Allah’tandır. Eğer birisi hayır ve şerrin takdirinin Allah’tan başkasına ait olduğunu iddia ederse O'nu (c.c.) inkar etmiş olur. O kişinin tevhit inancı da batıla sapar...
Rabbimiz in dilemesi, muhabbeti, rızası, takdiri, pürüzsüz yaratması ve “Levh-i Mahfuz”da yazması ile olur. Masiyet de Allah'ın muhabbeti, rızası, muvaffak kılması olmaksızın dilemesi, kazası, takdiri, hoşnutsuzluğu, ilmi ve “Levh-i Mahfuz”da yazması ile gerçekleşir.
Allah hiç bir şeye muhtaç olmaksızın arşı ve ondan başka şeyleri korur. Eğer kendinden başka yaratıklara, zaman ve mekana muhtaç olsaydı, kainatı yaratmaya ve idare etmeye kadir olamazdı.
Kur’an-ı Kerim Allah'ın yaratılmayan (gayr-ı mahluk) ezeli kelamı, vahyi ve tedricen indirdiği Kitabıdır. O, ne zatının aynıdır, ne de değildir. Bilakis o, gerçek sıfatıdır. Kur’an Mushaflarda yazılan, dillerde okunan kalplerde mekan edinmeksizin korunan kelamdır. Yazılar, harfler, kelimeler ve ayetler insanların anlamak için onlara ihtiyaç duyduğu Kur’an’a delalet eden şeylerdir.
Allah Teala’nın kelamı zatı ile kaimdir. Manası ise, söz konusu maddi yazılarla anlaşılır. Kim Allah’ın kelamı mahluktur derse kafir olur. Allah Teala kesintisiz bütün zamanlarda ibadet edilendir. Kelamı ise ondan ayrılmaksızın okunan, yazılan ve kalplerde korunandır.
Allah Resulü’nden (s.a.v.) sonra bu ümmetin en üstünü Ebu Bekr-i Sıddık, sonra Ömer, sonra Osman, sonra Ali dir (r. anhum). Bu üstünlük sıralamasına işaret eden ayette Allah Teala şöyle buyurmaktadır:
“(İman ve amelde) öne geçenler (Ahirette de) öne geçenlerdir. İşte onlar (Allah’a) yaklaştırılmış kimselerdir. Onlar naim cennetlerindedir.”[Vakıa, 10-12] Hayırda önde olanlar Allah katında da en üstün olanlardır. Onları, müttaki her mümin sever; asi münafıklarsa onlara buğz eder.
Kul, ameli, ikrarı ve tasdiki (marifeti) ile mahluktur. Bütün bu ameliyelerin faili mahluk olunca onun fillerinin de evleviyetle mahluk olması gerekir.
Allah Teala, mahlukatı hiçbirinin gücü olmadığı halde yaratmıştır. Çünkü onlar zayıf ve acizdirler. Cenab-ı Hakk onları yaratan ve rızıklarını verendir. Nitekim O şöyle buyurmaktadır: “Allah sizi yaratan, sonra size rızık veren, sonra sizi öldürecek ve daha sonra da diriltecek olandır.”[Rum, 40]
İnsanlar üç kısımdır: İmanında samimi olan mümin, küfründe ısrarcı olan kafir ve nifakında iki yüzlü davranan münafık. Cenab-ı Hakk mümine ameli, kafire imanı, münafığa ise ihlası farz kılmıştır.
“Ey insanlar! Rabbinize karşı gelmekten sakının.”[Nisa, 1] ayetinin her üç grubu içine alacak şekilde açılımı şöyledir: “Ey iman edenler! Ameli Salih işleyerek rabbinize itaat edin.”, “Ey Kafirler! İman edin.” ve “Ey Münafıklar! Samimi olun.”
İsteğe bağlı olan fiillerde kulun aksiyon sahibi olması için gerekli olan güç yani “İstitaa”, yapılacak olan “fiil” ile beraberdir. Ne ondan önce ne de sonradır. Eğer “İstitaa” fiilden önce olsa idi o takdirde kul ona muhtaç olduğu anda Allah’tan müstağni olurdu. Bu ise şu ayete aykırıdır: “Allah müstağnidir. Sizler ise muhtaçsınız.”[Muhammed, 38] Eğer “İstitaa”, fiilden sonra olsaydı fiil, güç-kuvvet yokken gerçekleşmiş olacağından muhal olurdu.
Mukimin bir gün bir gece, yolcunun da üç gün üç gece mestler üzerine mesh edebileceğini kabul etmek, bu şekilde rivayet edilen hadisten dolayı vaciptir. Bu hükmü inkar edenin küfründen korkulur. Zira ilgili hükmü bildirilen hadisler tevatüre yakın derecededir. Seferde namazları kısaltmak (azimet)[Hanefilere göre seferde dört rekatlı namazların iki kılınması RUHSAT değil, AZİMETTİR.] ve oruç tutmamak (ise) ruhsattır. Konu ile ilgili ayeti kerimeler şöyledir: “Yeryüzünde sefere çıktığınız vakit namazı kısaltmanızdan dolayı size bir günah yoktur.”[Nisa, 101], “Sizden kim hasta, ya da yolculukta olursa, tutamadığı günler sayısınca başka günlerde oruç tutar.”[Bakara184]
Günahkarlar için kabir azabı olacağında en ufak bir şüphe yoktur. Münker ve Nekir’in suali haktır. Bu noktada hadisler vardır.[ Benzer lafızlarla rivayeti için bkz. Ebu Davut, es Sünne 16, Tirmizi, Kader, 16] Cennet ve cehennem de haktır ve ahalisi için önceden yaratılmışlardır. Nitekim Cenab-ı Hakk müminler hakkında o cennet; “Müttakiler için hazırlanmıştır.”[Al-i İmran, 133], cehennem de; “Kafirler için hazırlanmıştır.”[Bakara, 24) buyurmaktadır. Allah Teala cennet ve cehennemi sevap ve ceza için yaratmıştır.