DOLAR 0,0000
EURO 0,0000
STERLIN 0,0000
ALTIN 000,00
BİST 00.000
Mehmet Nuri BİNGÖL
Mehmet Nuri BİNGÖL
Giriş Tarihi : 28-12-2022 11:06

Medresetü’z-Zehra ve Ehl-İ Hak Mezhebinin Muhafazası

On dokuzuncu yüz yılın sonlarında ve yirminci asrın başlarında bütün Anadolu’yu adım adım gezen Bediüzzaman, Türkiye ve  Doğu Anadolu’daki geri kalmışlığın asıl sebebinin cehalet olduğunu görmüştü. Bu sebeple yollara düşerek İstanbul’a kadar gelmiş, padişahla görüşerek Doğu Anadolu’nun çeşitli  yerlerinde üniversite açmalarını istemişti. Bu mekteplerin ismi Medresetü’z-Zehrâ olacaktı. Yani Mısır’daki Ezher Üniversitesi’nin kız kardeşi şeklinde olacak olan bu üniversite Van, Bitlis, Siirt ve Diyarbakır’da açılacaktı.

Bediüzzaman’ın “Eski Said” dediği devrenizde yazdığı eserlerden  Divan-ı Harbi-i Örfi[1], Münazarat, Muhakemat ve Volkan’daki  bir kısım makalelerinde  belirttiğin hususlardan biri, milleti ve İslâm Âlemini “ kurûn-u vustada ( ortaçağda) tavakkuf ettiren (durduran)” cehaletti;  söylenen diğer iki büyük yaranın da  fakirlik ve ihtilaf olduğunu çok insan bilir.

Tarihe baktığımızda, büyük dâvâların ancak, büyük müesseselerde tecelli ve tahakkuk ettiğini görmekteyiz. Bu hakikatın idrâki içinde olan Bediüzzaman uzun ömrü boyunca Medresetü’z-Zehrâ isimli üniversite için çalışmıştı. Bu meseleye o kadar çok ehemmiyet veriyordu ki, “Risale-i Nur’un hakikatına çalıştığım gibi, bu mesele için de o kadar çalıştım.” diyordu. İhmal edilerek, fakir ve cahil bırakılan Doğunun Van, Bitlis, Siirt ve Diyarbakır gibi dört merkezinde yapılacak bu mekteplerin tahakkuku için de üç büyük müracaat ve teşebbüs yapmıştı. İlk teşebbüsü Sultan İkinci Abdülhamid devrinde, ikinci müracaat ve çalışması Sultan Mehmed Reşad zamanında olmuştu.

Rus esaretinden sonra vatana dönen Bediüzzaman, İstanbul’daki kahramanca hizmet ve çalışmalardan sonra, dâvet edildiği Ankara’daki ilk Mecliste Medresetü’z-Zehrâ’yı onlara da anlatmıştı. İlk millî Meclis’te, Mustafa Kemâl’in de içinde bulunduğu iki yüz mebustan yüz altmış üç kişi, karar vererek yüz elli bin lira tahsisat ayrılmıştı. Fakat namazsız mebuslarla yine uyum sağlanamamıştı.Çeşitli mâniler daima bu büyük mefkûreyi geri bırakmıştı.  Nihayet Bediüzzaman, bu Medresetü’z-Zehrayı Risale-i Nurun yazılması, bütün vatan sathına ve dünyaya dağıtılarak okunması şeklinde gerçekleşmiştir.

Bedizzaman Said Nursi’nin irşad ve iknasıyla,   Van Valisi Tahsin Bey (Uzer) “Babıâli Daire-i Sadaret şifre kalemi” başlıklısında sadrazamlıktan ve saraydan (özetle) şunları talep ediyordu: (4 Haziran 1329  – 1914)

“Doğu Anadolu ve Van tarafından Müslüman-Kürtlerin cehaletinden istifade ederek, Şiî mezhebi gittikçe yayılmaktadır. Bu arada Abdürrezzak isminde bir yalancı ise çok yıkıcı faaliyetler yapmaktadır. Bütün bu menfi hareketlere karşı buralarda yapılacak bir üniversite, saçacağı nurla Osmanlılığın ve İslâmiyetin bekası için büyük bir dayanak noktası olacaktır. Eşraf, âlimler ve aşiretler bu güzel neticeyi sabırsızlıkla beklemektedirler.

Bütün Şarkın büyük âlimi Bediüzzaman bu mesele için can-ü gönülden samimiyetle çalışmaktadır. Bu meseleyi Evkaf-ı Hümayun Nezaretine de yazıp bildirmiştik. Fakat mesele çeşitli yazışmalarla ve malî darlık gibi sebeplerle gecikmektedir. Medresetü’z-zehra ismindeki bu üniversitenin inşası için gereken masrafların ‘ceyb-i Hümâyundan’ ödenmesi için; bütün ulemâ, rüesa ve eşraf tarafından ‘hâk-i pay-ı Şahânenin’ bu hayırlı işin hassaten ‘taraf-ı Şahâneden vücuda getirilmesi’ni istirham etmekteyiz.” [2]

Eğitim ve tahsile o kadar ehemmiyet veriyordu ki, en fazla iddialı olduğu dinî ilimlerde bile  ihtisasa hürmet ediyor;  tedrisin  en çarpıcı ve vazgeçilemez yönlerinden biri olan  “uzmanlaşma” hâdisesine dikkat çekiyordu:

 

“Ey bu Camii-i Emeviyede bu dersi dinleyen Arap kardeşlerim! Ben haddimin fevkinde bu minbere irşadımız için çıkmadım. Çünkü size ders vermek haddimin fevkindedir. Belki içinizde yüze yakın ulemâ bulunan cemaata karşı benim misâlim, medreseye giden bir çocuğun misâlidir ki; o sabî çocuk  medreseye gidip, okuyup akşam da babasına gelip, okuduğu dersini babasına arz eder. Ta doğru ders almış mı, almamış mı? Babasının irşadını veya tasvibini bekler. Evet biz de size nisbeten çocuk hükmündeyiz ve talebeleriniziz. Sizler bizim ve İslâm milletlerinin üstadlarısınız.İşte ben de, aldığım dersimin bir kısmını sizler gibi üstadlarıma şöyle beyân ediyorum:  (149)

Hitap ettiği âlimlere karşı söylediği  “tevazû”  ifâdesi, elbette ki kendi şahsı için değil,  ilimdeki öncelikleri açısından söylediği çok bellidir. Yine  aynı  ihtisas ve uzmanlaşma konusunda, hayatının değişik bir safhasında düşüncesini Bügünkü Türkçe’ye çevrilmiş şekli  ile şöyle dile getiriyordu:

“İstanbul’a geldim, gördüm ki   devletin diğer kuruluşlarına göre  medreseler  (eğitim kurumları)  çağa ayak uydurup teknik yönden yükselememiştir. Bunun da sebebi, kitaba bağlanmak ile,  mevzuunda gerekli ilerlemeleri zihnen yapması lâzım gelen kabiliyetler, ilmî tedkik ve inceleme alışkanlığının yerine konulmuş, talebelerde bir konuyu ilmî tartışma ile halletme eksikliği ve  araştırmanın yerine ezbercilik (muallime soru ve ondan alınan cevap)  sebebiyle şevksizlik ve melekesizlik ve atâlet gibi bazı hâli netice vermiştir. Bunu ortadan kaldırmanın  çâresi,  yüce  bir himmet,  tam ve devamlı bir meşgale veya müsabakayı netice veren  (birbirine)  sual ve cevap gibi, bir  şahane şevk verici duygu ya da  harici bir sevk lazımdır. Veyahut işbölümü kaidesine uyarak, her bir talebe kendi kabiliyetine  göre, bazı ilimlerle  meşgul olmalı. Ta mütehassıs olsun, sathî olmasın…..

“Bunun da çâresi, onun kabiliyet ve yeteneğine uygun  bir fen esas tutulmalı ve buna münasip ilimlerin  her yerinden özet bilgi alınmalı, kendisi de  o temel ilmin gerçek hüviyetini tekmil etmelidir. Zira her bir özet bilgi, o ilmin gerçek ayrıntılarını teşkil etmiyor.”

Eğitimin sadece belli dar kalıplar içinde yapılan bir çalışma olmadığını Bediüzzaman Said Nursi bizzat kendi hayatıyla göstermiş, yaptığı tahsilin  sadece üç ayı düzenli medrese  “sıralarında”  geçmişti. [3]

Van Valisi Tahir Paşa’nın konağında bulunurken, orada ikâmet sebebi olan zengin kütüphânesinden istifâde niyeti de aynı noktaya temas etmektedir:

“Molla Said, Bitlis’te iki sene kaldıktan sonra Van Valisi Hasan Paşa’nın dâveti üzerine Van’a gitti. O’nun yanında ve daha sonra vali olan İşkodralı Tâhir Paşa’nın konağında uzun zaman kaldı. Burada bütün müsbet ilimleri araştırmaya ve öğrenmeye başladı. Kısa zamanda tarih, coğrafya, matematik, jeoloji, fizik, kimya, astronomi ve felsefe gibi ilimlere vukufiyet peyda etti.

Bir gün bir öğretmenle Coğrafya’ya ait bir meselede bahse girerler. Konuşma uzar, vakit gecikir. Bunun üzerine sohbeti ertesi güne bırakırlar.

Molla Said yirmidört saat içinde bir coğrafya kitabını ezberler. Ertesi gün vali konağında, coğrafya öğretmenini ilzam eder.”  [4]

Yine aynı şekilde bir münazara neticesinde beş günde inorganik kimyayı öğrenerek bir kimya öğretmeni ile yaptığı münazarayı da kazanır.[5]

Eğitim sistemlerinin mevcut zayıflıklarından en büyüğünün, topluca ele alınan öğrenciler arasındaki zekâ farklılıklarından ötürü, onlardan istenen verimliliği ve  “toplam kalite”yi tamamlayıcı  “itici gücü” sağlayamamak değil midir?

 

Böylesi bir “handikabın”  öğrencinin  “ferdî”  çalışmaları neticesinde  ortadan silinebileceğini, Hazret’in hayatındaki şu sahne iyice gösterir zannederim:

“Hocası Şeyh Mehmed Celâlî Efendi, niçin böyle yaptığını sorunca, Said:”Bu kadar kitabı okuyup anlamaya muktedir değilim. Ancak bu kitaplar bir mücevherat kutusudur, bir hazinedir; anahtarı da sizdedir. Yalnız sizden şu kutuların içinde ne bulunduğunu göstermenizi istirham ediyorum. Bu kitapların neden bahsettiklerini anlıyayım da, bilâhare tab’ıma muvafık olanlara çalışırım” şeklinde cevap vermişti.

Maksadı ise, esasen kendisinde fıtraten mevcut olan teceddüd fikrini medrese usullerinde göstermek ve tatbik etmekti. Bir süre hâşiye ve şerhlerle vakit zâyi edilmesine mâni olmaktı. Bu suretle, medrese usûlüne göre yirmi senede ancak tahsili mümkün olan ilimlerin hülâsasını o üç ayda tahsil ve ikmal etmiştir.

Bunun üzerine hocalarının “Hangi ilim,  tab’ına muvafıktır?” sualine cevaben:

’Bu ilimleri birbirinden tefrik edemiyorum. Ya hepsini biliyorum, ha hiç birisini bilmiyorum.’ der.” [6]

*

İlim tahsili için sosyal hayatın talebe için gereksiz yönlerinden uzaklaşması gerektiğini  “ilk Tahsil”indeki şu tavrı  açıkça gösterir:

“O derece kendini ilme vermişti ki, dış dünya ile alâkasını bütün bütün kesmişti.[7]

Eğitim sistemlerinin en büyük açmazlarından biri de  –zannımca- “ezber” hâdisesine, değeri olduğu kadar yer vermemesidir.  ”Çarpım tablosu”nun  ezberlenme lüzûmunu kabul eden eğitimciler, diğer ilimlerin temeli olan konu ve bölümlerini ezberletmenin aleyhindedirler. Halbuki büyük düşünür ve âlimlerin  hemen hemen hepsi, belli ilimleri “hıfz”larına  almışlar, sonraki buluş ve icatlarını o ezberlerin üzerine  “bina” etmişlerdir.

Söz konusu bilgin ve düşünürleri tek tek sayarak sadet haricine çıkmayı istemeyiz. Tıp ilminin temeli olan “anatomi”deki ezberlemeler olmasaydı, doktorla kasabın arasındaki fark çok çok azalırdı.

Bediüzzaman’ın hayatının ilk bölümlerinde, bilhassa tahsil yıllarında “Kámus-u Okyanus”u  “ Sin” harfine kadar ezberlemiş olması; ezberine aldığı kaynak eserleri, – en az- yılda bir defa tekrar etmesi bu noktayı iyi açıklar.[8]

 

[1] Divan-ı Harb-i Örfi, 60, age.

[2] B.T. Bediüzzaman Said Nursi, 160-161, age.

[3] YAŞAR Selahaddin, Bediüzzaman Kimdir, Risale-i Nur Nedir, Yeni Asya Neşriyat, 2002, s:47

[4] B.T.Bediüzzaman Said Nursi, 77, age.

[5] B.T. Bediüzzaman Said Nursi, 77, age

[6] B.T. Bediüzzaman Said Nursi,  60, age.

[7] Age, 60

[8] Age, 64

NELER SÖYLENDİ?
@
Mehmet Nuri BİNGÖL

Mehmet Nuri BİNGÖL

DİĞER YAZILARI İsmaıl tohum'u fidana ardından ağaca duracaktır! KARAR/LAR "KORUCU" PARTİ! Masum Nasreddin Hoca- bahtsız M. AKİF Mahzun ve şevkli notlar... Size Mi Kaldı?.. Fedâkârlık, İsar Farkı Bid'akârlık ve Bahaneler Adını Ne Koyarsan Tevhid Meşalesi- 1 Wagner- çeçen ittifakı mı? "Dini vakıf" genci neye hazırlar? 28 Mayıs, 27 Mayıs'ın Rövanşıydı D ö n g ü Müspet Müspet De Istılahi Manası Nedir! Allah kimseyi fahiş - sefil- etmesin! Zafer Sabırdadır ve Ağustos En Büyük Burhan Mucizeler-1 Her esma tecellisi resul’ün mucizesi gibidir.-ı Vatan-i aslimiz cennet mi, dünya mı! HİLÂL ve YILDIZ’IN "TEÂLİ" ETMESİ... Dünya, Dünya Dedikleri Vatan giderse ekmek bedava satılsa ne yazar! Ehli Sünnet Cemaati İtikadı Şerrin Harcını Karmak Fetö'nün b planı M(z)illet ittifakı + "muhakeme-i akliyeden noksan" dini darlar! Kafkaslara Konan Kartal Satır Arasını Okumak Yahut Saffı Evvele Düşmanlık Osmanlı ve Fiyat Ayarlaması Siyasetle İlgili Kimi Notlar-1 Dâvet Bahar Adır Bundan Geri Gönlü İhya Seferberliği Fetö'nün B Planı Encesi Temizlemek İçin Necisi Tahrik Etmek Akıl İşi Mi! Yaptığımız Yapacaklarımızın Teminatıdır Zilleti ve usa'cı fetöyü savunmak asyacılık mı! Minnet Almayışınız, Şimdi Kanaat Şeklinde Yaşanmalı Milletçe Bizde Melik Dahar Aslında Melik Zahir Tanpınar Ekolünden Romancımız Hüseyin Yılmaz Tiftiklenen Mazim Selmanı Pak Aynasında Kut Zaferi Parladı Ahmed-İ Hâni Birlik Meşalesi Haçlı Ve Emperyalist Zihniyetlerin Zulmettiği Milletler Neyle Kurtulur! Hain içerden olunca! Kuyruklu Yalan Ve Algıdan Medet Umanlar! Bilerek Veya Bilmeyerek Şerrin Harcına Kürek Sallayanlar Hüseyin Avni Ulaş, Said Nursi Ve Hürriyet-İ Hakiki İkiyüzlülüğün Alfabesi Bir Asimetrik Savaş Çeşidi Bir Asimetrik Savaş Çeşidi Aman Aman Aman, Teyakkuz! Zillet İttifakı Adayına Sorular! İmanları Diritme Hareketi İçin... İlimden İlhama Esintiler Gönlü İhya Seferberliği Olacağı Beklemek İman Ve Amel Yalel Sedaları veya Aksa Mescidi! Ramazanda bir tefekkür! Metnin Anahtar Kelimesi Külliyat'ı Anlamak Üzerine-2 Akif İslam Şairidir Yahut İstiklal Marşı Şairi İhlas, “Îsar” Münasebeti Eski Değil, Eskimez Said 28 Şubat'çı "Kafa" Bu Sefer de Erdoğan'ı Hedef Aldı Kavala Talebi Üzerine… Düşman Kime Saldırıyorsa…! Alma Mazlumun Ahını... Manevı “Seyyidlik” Resulullah Dāvasına Sahip Çıkmaktır Geç Bir Osmanlı Yazısı Tarihi Sevdiren Adam'a Rahmet Dileğiyle Külliyat'ı Anlamak Üzerine-2 Külliyatı Anlamak Üzerine-1 "Silik Söz”lerin Gezdiği Arena Zekânın Zekâtı Borcu Silmez; Mecazidir o... Asıl Ambargo Zihinlerde; O Kalktıysa Onlarcası Bile Hava Civadır Bize... Tek Derdi Dünya Olan Şebeke İnternet ve Sosyal Medyada Türkçenin Doğru Kullanımı Tepetaklaydı İçim... “Akibet Müttakilerin” ve “Kadere Teslim” Olanların Değil mi! Taklacı Kuş Olmak Kimi Vurur Önce! Duzah mı, Vicdan mı? Ehl-İ Hak Olan Sünnet İtikad Mezhebi Muvakkat İttifak ya da Tapu Dağıtmak! Bulut Ve Ördek Meseli Mitoman Siyasi Belki Mazur, Ya Taammüden Yapan! Van Yolundaki Han Kapısı” ya da Muzdarip İslam Alemi! Mutasavvufa ‘Felsefe Yapma Deme’ Hadsizliği! Bu Asrın Bir Mücahidi: Fırıncı Ağabey Türkmenem! İpin Ucunu Verdiysen Geçmiş Olsun! Belirsiz Bırakmak da Bir Aleniyettir! Eyüp Otman Ağabey Dünya Dedikleri Acayip Yer Layt Laikratos, Artan Sekülerizm! Navteks Bir Ara Formül Asıl Hedef MEB Çığlığı Afakta Yankılanmayan Yazar” Olur Mu! Çay Deyip Geçmeyin Yine İspanyol Siyaseti veya İstanbul Sözleşmesi Osmanlı'nın Töresi Sünnetin ta Kendisidir! Doğruyu Her Yerde Dememek Ama Hangi Makamda? Sarp Ufukların Hikâyesi Nur’ların Ahirzamandaki Makamı ve Bütünlük... 15 Temmuz'da Bize Kefen mi Biçmek! Meydandayız, Gel de Biç! Düşünme Özgürlüğüne Set Haline Dönüşmüş Bir Kanun: 5816 Ayasofya Davası İçin Her Nakil Seslendirildi de... İbibikler Öttüğünde Ordayım! İhlas, Hal-i Alem Siyaseti Ve "Siyaset-i İslamiye" Hakiki Meşveret! CHP'nin Hali Pür-Melali Ve Tir Tir Titremek! Said Molla, Şeyh Said Ve Molla Said Bediüzzaman Bir Mi! Ayasofya Fethi Ve Zincirler... Ver Elini Türkmeneli Sünnet İtikadında Mehdi Bay - Ram Düşünceleri... Suriye Yahut Diyar-I Şam Korona Sürecinde İslam! Her Zamanın Pakraduni'si Aya Sophia Mı, Mahzun Mabed Mi? Fatih'in Bedduasından Ne Kurtuluş Ne Zaman! Nefsi Yenmek Ve Koronayı Yenmek. Hangisi Zor! Sait Molla, Molla Said Farkı Nâbî'yi Nabi Eden Hüsn-ü Nazar... Ne Çektikse Kamal'lardan... Vatanı Sevmek... “İstiklâlden İstikbâle” Deneme Eseriyle “Efendi Bey” Romanı “İstiklâlden İstikbâle” Deneme Eseriyle “Efendi Bey” Romanı Enbiya Şehri Urfa Ama Diyarbakır Şehr-i Ashab! Halilullah (As.) Baltanın Sapı... Keşke Haklı Çıkmasaydık... Fasl-I Paşa “Hikmet-İ Kudsiye” İle Felsefe Hikmeti Münazarası Doğubayezıd Hâni Elif Öğretmen Ve Romancı Hüseyin Yılmaz! Fikir Cüceliği! Tarih; Gerçek Aynası! Yol Açıcılar- Yol Kapatıcılar İdilhan, İlhanlı Ve El-Megiddo Ovası!.. “Hakikatı dışlamış kimselerle tevhidi toplum inşa edilemez.” " Erkeğe karı libası yakışmaz" veya "kendi yürüyüşünü terk etti..." meselesi... Göbeklitepe Diye Bir Yer Kimlere? Yokuşta Yürüyenler ( Bir Emek Hülasası) "Şura-yı Hakiki" Veya "Meşveret-i Şer'iyye" Yeni FETÖLERİ “Önlemek” İçin… -2 Medeniyet dediğin tek dişi savunan kimler?.. Yeni FETÖ’lerin önünü almak... Mehdi İttihad-I İslam Ordularının Başkomutanı Züğürtlük Gazeli Akasya -1 Manevi “Seyyidlik”, Resululah (Asm)Nin Dāvasına sahip çıkmaktır! Üfürükten teyyare kripto vazife! Fedakârlığa Farklı Bir Bakış Kısır döngü yahut "fasit tevilat"
KÖŞE YAZARLARI TÜMÜ
NAMAZ VAKİTLERİ
Gazete Manşetleri
Yol Durumu
BURÇ YORUMLARI
  • KOÇ
    Koç Burcu
  • BOĞA
    Boğa Burcu
  • İKİZLER
    İkizler Burcu
  • YENGEÇ
    Yengeç Burcu
  • ASLAN
    Aslan Burcu
  • BAŞAK
    Başak Burcu
  • TERAZİ
    Terazi Burcu
  • AKREP
    Akrep Burcu
  • YAY
    Yay Burcu
  • OĞLAK
    Oğlak Burcu
  • KOVA
    Kova Burcu
  • BALIK
    Balık Burcu
ANKET OYLAMA TÜMÜ
E-Bülten Kayıt
ARŞİV ARAMA