Gelenekli Sanatların Șahı Suyun Rüyası Ebru Sanatı

Ebru Sanatını ne zaman, nasıl ve nerede ortaya çıktığını kesin olarak söyleyebilmek mümkün değildir.

Tespit edilmiş en eski Ebru, 1447 yılına ait olup, Topkapı Sarayı’ndan bulunmaktadır. Osmanlı döneminde birçok Ebruzen yetişmiştir. Bu dönemlerde Ebrulu kâğıtlar, devlet belgeleri ve resmi yazışmalar da zemin olarak kullanılmıştır. Ebru tarihinde bugüne kadar tespit edilen ilk Ebruzen Mehmed Efendi'dir Ebru tahminde diğer önemli üstatlardan biri de Ayasofya Hatibi’dir Şeyh Sadık Efendi’nin Ebru Sanatı’nı Buhara’da öğrendiği iki oğlu Ethem ve Nazif Efendi’lere de öğrettiği bilinir.

Suya düşen dantel... Suyun yüzeyindeki renk cümbüşü...

Türk el sanatları olarak tescillenmiş olmasına rağmen asırlardır büyüsüne kapılan birçok toplum vardır. Buna rağmen tek zirvesi Türkiye’dir.

Zarif ve nazlı Sanatımız...

Ebru Sanatı diğer tüm Geleneksel el sanatları gibi sabır, sevgi ve devamlılık isteyen bir sanattır. Ebru Sanatı, senelerce dergâhlarda tasavvuf ehlince itibar görmüştür. Dolayısıyla yalnızca el becerisi değil tefekkür ve mukabelede de dayanan bir sanattır.

Osmanlı süsleme sanatlarından olan Ebru, duygu ve düşüncelerin su üzerine tecelli ettiği bir renk ve desen aritmetiğidir. Osmanlı sanatlarının yapısı gereği hoca, talebe zincirinde ve meşk usulü çalışılan bu sanatımız sanatkâra bir yandan Türk Osmanlı estetik anlayışını, Diğer yandan ahlaki olgunluğu öğretmeyi hedeflemiştir.

Türk sanatkârlarımız, Ebru Sanatı’nı çeşitli tarzları getirmiştir.

Battal Ebru

Gel Git Ebru

Bülbül Yuvası Ebru

Sal Ebrusu

Taraklı Ebru

Hatip Ebrusu

Çiçek Ebru isimli Ebru Sanatının da kendi içinde çeşitleri vardır.

Ebru yapımında kullanılan boyalar da toprak boya olması, suda erimesi veya ihtiva etmemesi özellikleri aranır. Toprak boyalar doğada bulunan renkli taşlardan veya kayalardan elde edilir. Ebru yapımında kullanılan başlıca renkler, maddeler ve malzemeler:

Beyaz=Ustubec.

Kırmızı=Gülbahar adlı toprak.

Lacivert=Mavi cirit.

Sarı=Zirnik.

Siyah=İş.

Yeșil=Zirnik ve çivit karıșımı.

Diğer renkler ise bunları n birbirlerine ile karışımından elde edilir.

Kağıt=Emici özelliği fazla ve mat olanlar tercih edilir. Genellikle birinci hamur kağıt kullanılır.

Kitre=Kitre, Anadolu da yetişen, geçen türü dikenli bitkilerden elde edilen, yapışma az olan bir Zamk çeşididir. Suyla birlikte karıştırılarak uygun kıvam elde edilir. İpek kitlesi ise toz halinde hazır olarak satılmaktadır.

Tekne=Ebru yapımında tekne dediğimiz içine Kitre konan kanlar kullanılır.

Fırça=Fırçanın sapı için esnek olduğundan dolayı gül dalı kullanılır. Kılları ise at kuyruğundan elde edilir.

Öd=Renklerin Kitre üzerinde kalmasını sağlar. Boyanın içine atılarak kullanılır.

Biz=Büyük, kalınca bir iğne olup, Ebruya şekil vermekte kullanılır.

Ebru yapımı tekne kitreli şu ile doldurulur. İlk olarak uygun kıvam yakalanır. Hazırladığımız sıvı ince bir tülbent ile süzülür ve bu şekilde temizlenmesi sağlanır. Değişik renklerdeki toprak boyaları iz ezilerek uygun hale getirilir. Bu işlemden sonra meydana gelen çamur benzeri boyamıza sığır ödü katılarak dinlendirmek işlemi yapılır. Dinlendirmek işleminden sonra mamül sulandırma işlemi ile kullanıma hazırdır. Bir Ebru tek seferde yapılabilir. Bu yüzden dikkat çok önemlidir. Hazırladığımız boya fırça yardımıyla suyun üzerine damlatılır. Şekiller oluşmaya başlayacaktır. Sonra kağıt teknenin üzerine örtülür. Son olarak kağıdı çekmektir. Tekne üzerine serilen kağıt dikkatli bir şekilde tek seferde çekilir ve eşsiz eserler ortaya çıkar. Ebru isminin anlamı ise bulut renginde, buluta benzer, bulut gibi, dalgalı, bulutlu ve kağıt üzerine kendine has usulle yapılan mermer damarları gibi dalgalı șekillerin süslemelerinin adıdır. Aynı zamanda ciltçilikte ve Hüsn-i hatta kullanılan süs ayrıca kaş anlamına gelmektedir.

Sevgiyle kalın değerli okuyucularımız...

Ebru AÇIKGÖZ