* “Güzel bir söz; kökü yerde sabit, dalları semâda olan güzel bir ağaç gibidir. Yemişlerini Rabbinin izniyle her zaman verir. Habîs (kötü) bir söz de yerinden sökülmüş, kökü olmayan kötü bir ağaca benzer.” (Kur’ân-ı Kerîm; İbrahim Sûresi, âyet: 24-26’dan)
* “Habîs söz söylemek, habîs adamlara lâyıktır. Habîs adamlara, habîs kelâm yakışır.” (Kur’ân-ı Kerîm; Nûr Sûresi, âyet: 26’dan)
* “İyi bir iş yapmaya niyet edip de yapamayana, tam bir iyilik yapmış gibi sevâb verilir. Niyet edip yaparsa, on mislinden 700 misline, hatta daha fazla sevâba kavuşur. Kötü bir işe niyet edip de yapmayana, yapılmış tam bir iyilik sevâbı verilir, niyet edip de yapana ise sâdece bir günâh yazılır.” (Hazret-i Muhammed “sallallahü aleyhi vesellem”)
* “Söz ola kese savaşı, söz ola kestüre başı/Söz ola ağulu aşı, bal ile yağ ide bir söz.
Kişi bile söz demini, dimeye sözün kemini/Bu cihân cehennemini, sekiz uçmağ ide bir söz.” (Yûnus Emre)
* “Romandan maksat, hayatta geçmemişse bile, geçmesi mümkün olan bir vakayı, ahlâk, âdetler, hisler ve ihtimâllere bağlı tafsilâtıyla birlikte tasvir etmektir.” (Namık Kemal)
* “Roman denilen şey, bir insan cemiyeti içinde görülen durumlardan birini veyahut bâzılarını kâğıt üzerine koymaktan ibârettir.” (Ahmet Mithat Efendi)
* “Roman ahlâkın aynasıdır. Onun objektifi gördüğü manzarayı alır.” (H. Rahmi Gürpınar)
* “Roman, bize yansıttığı cemiyetle beraber, onu hükmü altında bulunduran düzenleyici fikrin de emrindedir. Bu ortak ölçü ile birlikte, cemiyet ne ise roman da odur.” (Peyâmi Safa)
* “Hayatta olup da romana girmeyen şey yoktur. Romana sınır çizilmez. Yeter ki, gerçekten alınan unsurlar, bütün bir iç zenginliğinin beslediği hayâl gücü ile yeni varlıklar alsın, hayattaki varlıkları bile sürükleyecek, onları gölgede bırakacak bir gerçek olsun.” (Suut Kemal Yetkin)
Saygıdeğer Okuyucularımız!..
Bilindiği üzere; “Kültür-Sanat” dünyâmıza 300’ü aşkın sayıda oldukça dikkat çekici eserler sunan ve yeni pek çok ismin tanınmasına vesile olan “Kültür Ajans Yayınları” tarafından Nisan 2013 tarihinde neşredilmiş bulunan bir “roman”ı Sizlere tanıtmak ve yukarıdaki âyet-i kerîmelerin ve hadîs-i şerîfin ışığında ve vecîz sözlerde adı geçen üstâd kalemlerin görüşleri doğrultusunda bu eseri değerlendirmek istiyoruz diyerek ilk dört gün yazarın hayat hikâyesi ile birlikte bâzı dizgi/imlâ/yazılım hatâları üzerinde durmuş ve bunların doğru şekillerini vermiş, ardından da bâzılarının “içerik” dediği “muhtevaya” geçerek ve metin üzerinde durarak burada kullanılan cümlelerden oldukça dikkat çekenlerini köşemize taşımış idik. Bugün de aynı konuya kaldığımız yerden devam eyliyoruz:
Yine 60. sayfada; “…Çil Tahir’e de; ‘Dölsüz Oğlan!’ diyorlardı.” ifâdesindeki “döl” kelimesi, ülkemizin pek çok yerinde (mahallî lisanda) “evlât/yavru” yerine kullanıldığı gibi, tıp ilminde de “döl yolu” tabiri ile de edebiyâtta geçmektedir. “Oğlan” tabiri ise; normalde erkek çocuklarını, kız çocuklarından ayırmak için kullanılır. Ancak; evli, ev-ocak-eş sâhibi olmuş yetişkin kişiler için “Oğlan” tabirini kullanmak yanlış ve oldukça da kaba ve argo bir sözdür. Bu bakımdan “Dölsüz Adam/Dölsüz Damat” denilebilirdi.
62. sayfada, “İmam nikâhı” tabiri geçmektedir ki, çoğu konuşmacı ve yazar gibi burada da yanlış bir ifâde kullanılmıştır. Doğrusu, “Dînî nikâh”tır; burada nikâhı herhangi bir imâmın kıyması esas olmayıp “dînî hükümlere göre nikâhın yerine getirilmesi” asıl olandır.
67 ve 71. sayfalarda Yazar; ne Medenî Kanun’a ve ne de İslâm Hukuku’na/Şeriât’a uymayan, âdeta Kısas-ı Enbiyâ’nın haber verdiği, Şiî sapık ve mülhid Hasan Sabbah’ın “Haramları helâl kabul etmesi” gibi “ana ve babaları ayrı olan herkesin evlenmelerinde bir sakınca” görmemekte ve bunu da sözüm ona bir îmâm efendi (İmam İhsan Efendi)nin ağzıyla söylemektedir. Buna göre; bir damat ile kayınvalidenin, bir dayı, amca ile yeğenin, büyük baba ile torunun ve bir gelin ile kayın pederin de ana ve babaları ayrı olduğuna göre, hâşâ evlenmeleri mi gerekir?.. Doğrusu, bunu anlamakta ve bundan önceki ve sonra sıralayacağımız bariz hatâlar düzeltilmeden, TRT kurumu gibi bir kuruluş tarafından bu ifâdelerin yer aldığı bir Roman’ın, nasıl olup da “övgü”ye lâyık görüldüğünü kavramakta zorluk çekmekteyiz…
Diğer taraftan; “nikâhın şartlarından biri” de onun “duyurulması/açıklanması/ilân edilmesi”dir. Sayfa 71’de, “Bir nikâh kıyıldı kimse duymadan.” denilmektedir ki, bu da bir başka garabet/acayip bir hâldir…
Sayfa 72’deki, “Kocasına tapan bir kadın olmuştu neredeyse” cümlesinde “neredeyse” ifâdesi varsa da “insanın, Cenâb-ı Allah’tan başka herhangi bir şeye, yere ve kişiye tapması “küfür” olduğundan bunu çağrıştıran sözlerin kullanılması da yersizdir ve yanlıştır…
Sayfa 73’te, “Güllü sanki içine doğmuş gibi hâlen uyumamıştı. Kapıyı açan Güllü’nün gözlerini kapadı.” cümleleri de yanlış ve noksandır. Doğrusu; “Güllü, Köraslan’ın geleceği sanki içine doğmuş gibi, bir türlü uyuyamıyor, âdeta gözüne uyku girmiyordu. Gecenin ilerlemiş bir vaktinde, kapının hafifçe çalınmasının ardından, merakla alel acele üstünü başını toplayıp kapıya koştu. Heyecanla;
“Kim o?..” diye sordu.
Köraslan’ın , “Benim” diyen ve titreyen sesini duyunca da kapıyı sevinçle açtı. Sarmaş dolaş oldular.” şeklinde olabilirdi.
Sayfa 74’deki, “Ali, (…) ağabeyinin boynuna sarılıp saatlerce bırakmadı” cümlesindeki “saatlerce” kelimesinin yerine “dakikalarca” yazılmalıdır.
Sayfa 77’de, “Kocalarına sitem ediyorlar; ‘Korkak adam! Suyu tutup da sebzeliğimizi sulayamadın” demekten kendilerini alamıyorlardı…” ifâdesi, hem Türk-İslâm aile anlayışı ve hem de sayfa 79’de belirtilen Muhtarın, suyun kullanımı konusundaki uygulamasının aksine geçimsizlik getirecek, insanları birbirine takacak, konu komşuyu birbirine düşürecek olması bakımından asla uygun değildir.
Sayfa 80’deki, sözümona yemin sırasında kullanılan “Anamız avradımız olsun” ifâdesi, Hasan Sabbah’çıların uygulamalarını da aşan, oldukça âdi, alçak ve pespâye bir sözdür. Bunu bâzı haşaratlar kullansa bile Roman’a taşınması ve bu yolla yaygınlaştırılmasının vebâli ve günâhı oldukça ağırdır. Bunun yerine, “Birbirlerine yemîn verdiler, kavl-ü karar kıldılar. ‘Sözümüz nâmustur’ dediler” gibisinden ifâdelerin kullanılmış olması, pekâlâ maksadı anlatmaya yeterli olabilirdi.
Sayfa 94’te ve 109’da Köraslan’ın, “Of anam, yaktın beni! N’olurdun hastaneye düşürünce öldürseydin de getirmeseydin buralara beni. Doğurmaz olaydın beni” şeklinde yakınması; “Anne babaya öf bile demeyiniz!” şeklindeki Cenâb-ı Allah’ın emrine karşı gelmek yanında, annesinin kendisini öldürmek suretiyle cinâyet işlemesini de istemesi, Köraslan’ın ne kadar âsi bir insan olduğunu göstermesi bakımından da dikkat çekici bir cümledir. Bu hâliyle de O, hadîs-i şerîfte bildirilen ve Regâib Gecesi gibi bir gecede duâları kabûl olmayan “…anasına, babasına eziyyet eden, karşı gelen” bir kimse olmaktadır.
Aynı sayfanın ortasında, “Yastık atacağım!” cümlesiyle başlayan paragraf da mükerrer olup sayfadan çıkartılmalıdır.
Sayfa 108’de, “Allah büyüktür, yiyeceğimizi düşünmese vermezdi bu çocukları” cümlesindeki “düşünmese” kelimesi de “îtikâden” çok büyük günâhtır ve Cenâb-ı Allah’ı, hâşâ “insan” gibi “düşünen” bir varlık saymak; “72 bozuk fırka” içine girmektir. Doğrusu; “Cenâb-ı Allah büyüktür; O, yaratmadan önce rızıkları takdir kılmıştır. Bizim de, çocukların rızkını da veren O’dur. O’nun rahmetinden ümit kesilmez” şeklinde olmalı idi.
Sayfa 109’daki, “Vermez Allah! Verir mi hiç?” ifâdesi de yukarıdaki gibi yanlıştır. Cenâb-ı Allah’ı, âdeta bir insanmış gibi nitelendirmektir. O; dilediğine, dilediği kadar, hadsiz-hesapsız ve nihayetsiz vermeye elbette kadirdir/gücü yetendir. O’nda insanlar gibi “cimrilik” yoktur. O; dilerse bir şeyin karşılığı olarak (çalışana/isteyene) verebileceği gibi, karşılıksız olarak, yâni istenmeden de verebilir. O, bunun için hesaba çekilemez ve suçlanamaz.
Verdiğine de imtihânı var, vermediğine de… Çünkü Cenâb-ı Allah Kur’ân-ı Kerîm’i Hûd Sûresi 15. âyetinde “Dünyâda yaşamayı ve eğlenmeyi isteyenlerin çalışmalarının karşılığını bol bol veririz. Bunlara âhirette yalnız Cehennem ateşi verilecektir. Emekleri âhirette boşa gider.” diye olacakların haberini de bildirmiştir...
(Devam edecek)
Derebahçeli/Ali Kayıkçı