DOLAR 0,0000
EURO 0,0000
STERLIN 0,0000
ALTIN 000,00
BİST 00.000
Seyfettin BUDAK
Seyfettin BUDAK
Giriş Tarihi : 08-12-2023 12:38

Aklın Tarihsel Gelişimi

Görme, koklama, tatma, dokunma ve işitme duyumuzla zihinde bazı imgeler (şeyler) oluşur.

Bu imgeleri hayal gücümüz ile istediğimiz şeylere dönüştürebiliriz.

Örneğin, önümde duran bir at var ve ona bakıyorum. Gözümü kapatsam dahi o atın imgesi zihnimde kalır ve rengini, cinsini söyleyebilir, üzerine binip ona dokunabilir hatta rüyamda bile görebilirim.

Duyulardan gelen imgeler ile oluşan zihnimdeki işletim süreci, aklın gelişimini sağlar.

Aklın gelişmesine katkı sağlayan en önemli iki gelişmeden biri yazının diğeri ise paranın keşfi…

Endonezya’daki bir mağaranın duvarında bulunan 44 bin yıllık resim, insanlığın ilk iletişimini resimlerle sağladığını gösterir.

Ve akıl, bu insanların mağara duvarına resimler yapabilecek bir yetideydi.

Almanya’daki Stadel Mağarasında bulunmuş, günümüzden yaklaşık 32 bin yıl önce yapılmış, vücudu insan, başı aslan şeklinde fildişinden bir “aslan adam” veya (“aslan kadın”) heykeli insanların gerçekte var olmayan şeyleri hayal edebilme becerisini kanıtlar.  

Bugün Stadel Aslanı’na benzeyen bir sembol, Avrupa’nın en eski ve en büyük otomobil üreticilerinden biri olan Peugeot’nun arabalarını süsleyen amblemidir. (Bkz.Yuval Noah Harari, “Hayvanlardan Tanrılara Sapiens, Kalektif yay., s.34)

Bu akıl, MÖ 3500’le 3000 yılları arasında Sümerliler üzerinde artan bilgileri depolamak için insanlığa yazıyı keşfettirdi.

 

Ve böylelikle büyük şehirlerin, krallıkların ve imparatorlukların önünü açarak medeniyetlerin kurulmasına katlı sağladı.

 

Bu yazı, tam yazı olmayıp kısmi yazı olduğu için matematiksel hesaplar yapılabiliyor fakat şiir yazılmıyordu.

 

Mezopotamyalılar sıkıcı matematiksel verilerden daha fazlasını yazmaya ihtiyaç duydular. MÖ 3000’le 2500 yılları arasında, Sümer yazı sistemine giderek daha fazla işaret eklendi ve zamanla bizim bugün çivi yazısı dediğimiz şekle dönüştü. (Bkz.Yuval Noah Harari, “Hayvanlardan Tanrılara Sapiens, Kalektif yay., s.131-135)

 

Modern anlamda alfabe ise MÖ 1200 yılında Fenike alfabesi olarak ortaya çıkmış ve Fenike dilini yazmak için kullanılmıştır.

Fenikelilerden önce yazı, resimlerden oluşmaktaydı ve her kelimeye karşılık bir resim çizilirdi.

Fenikeliler, her ses için bir sembol kullanarak bu sesleri birleştirip kelimeler oluşturdular.

Bu sayede cümleler, artık resimlerin birleştirilmesiyle değil; seslerin birlikteliğini içerir kelimelerin birleştirilmesiyle kuruluyordu.

Yunanlılar MÖ 9.yüzyılda Fenikelilerden aldıkları alfabeyi kendi alfabelerine dönüştürdüler. Ve bu alfabe, bugünkü Latin ve Kiril alfabesinin atasını oluşturdu.

Çünkü sesçil alfabe fonetiktir ve ünlü ünsüz heceden harfe dönüşmeyi sağlıyordu.

Ve ancak böyle bir alfabenin olduğu yerde tartışma ve analitik düz yazı ortaya çıkabilirdi.

Dolayısıyla, aklın gelişimiyle insan önce fısıldadı, sonra kafiyeli konuşmak istedi ve ardından bulduğu tam yazılı sesçil alfabeyle tartışmaya, felsefe yapmaya başladı.

Sonuçta düz yazı olmasaydı yüksek düşünceyi gerçekleştirecek akıl ortaya çıkmazdı.

Paranın icadı ise teknolojik bir dönüm noktası değil, zihinsel bir devrimdi. Ve bu devrim, sadece insanların ortak hayal gücünde yaşayan yeni bir gerçekliğin yaratılmasında gizliydi.

Para, mal ve hizmet takasını gerçekleştirmek amacıyla diğer ürünlerin değerini sistemli olarak belirleyen bir araçtır.

Karmaşık ticari sistemlerin işleyebilmesi, insanların bir şeyi başka bir şeye dönüştürmesini sağlayabilmesi ve birikimlerini saklayabilmesi için paranın icat edilmesi kaçınılmazdı.

Para sadece bir eşya değildir, psikolojik bir kurgudur ve fiziksel olanı zihinsel olana çevirerek çalışır. Ve şu ana kadar yaratılmış en evrensel ve en etkili karşılıklı güven sistemidir.

Aynı zamanda insan hoşgörüsünün doruk noktası olup onun sayesinde birbirini hiç tanımayan ve güvenmeyen insanlar etkin işbirlikleri yapabilirler.

Tarihteki ilk madeni para MÖ 640 yılında Lidya Kralı Alyattes tarafından Anadolu’nun batısında basıldı.

Günümüzde kullanılan paralar Lidya paralarının soyundan gelir. (Bkz.Yuval Noah Harari, “Hayvanlardan Tanrılara Sapiens, Kalektif yay., s.181-190.)

Sonuçta yazı ve para, aklın, insan belleğine kazıdığı somut bir şeydir.

 İnsan bu somutluluk sayesinde aklı, farklı değişim ve gelişimlerin bir ölçütü kılmıştır.

 

 

 

 

 

 

NELER SÖYLENDİ?
@
Seyfettin BUDAK

Seyfettin BUDAK

DİĞER YAZILARI Z Kuşağı İle Neden Kuşak Çatışması Yaşanır? Amaçsız Mutluluk Mu Mutlu Amaç Mı? Güçlü toplum için reform şart mıdır?-2 Güçlü Toplum İçin Değişim ve Süreklilik Şart Mıdır?-1 İnsanlar Eşit Midir? Alışkanlıklarımızın Sınırı Nereye Kadar Olmalı! Varlık özgürlüğü kısıtlar mı İyi bir Toplum Olmanın Sistem Şartı-2 Gelenek Bir İnanç Mıdır! Bir Eylemin Ahlaki Değerini Belirleyen Şey Nedir? Akıl İyi ve Kötüyü Ayırarak Mı İşler? Akıl Mı Fikir Mi Karışır? Akıl ve Sağduyu İle Adalet Erdemi Ahlakın kaynağı evrimsel süreç midir? İnsandaki Doğal Ahlaki İlke Kanıtlanabilir Mi? Tükenmişlik Hissini Yaşamak İradenin Sevgi ve Merhamet Eylemi Yüksek Düşünce İle İnanca Ait Düşünceyi Düşünmek Yüksek Düşünce İle İnanca Ait Düşünceyi Düşünmek Teknoloji Hayatın Kendisi Midir? İnsan Allah’ı (cc) Bilmeye Meyilli Bir Varlık Mıdır? Giysiye Bakıp Aldanmamak Acı İle Mutluluk Bir Arada Mı? Rasyonel Çaba Arttıkça Kesinlik Azalır Mı? Platon’a Göre Eğitim Zevkimiz okumaya dönüşür mü? Toplumun Rehberlik Servisi Aydınlar Kötüden İyi Çıkar Mı! Galen’e göre ahlakın kaynağı doğuştan mıdır? “Ben” bilinci Üç pizzacı Hayatın gerilimlerini aşmak mümkün müdür? Hayata anlamlı mı anlamsız mı bakmalı! İnsanın Sorularla Anlam Arayışı İman Mı İntihar Mı?/Tolstoy Yanılmışım Tanrı Varmış / Antony Flew Sözün Özleri Z Kuşağının Zihin Dünyasındaki Kırılmalar Erken Karar Verme Hastalığı Özel Bireylerin Dünyası Otizmli Yağmur Adam Raymond Ateizm, teizm, agnostisizm ve deizm nedir? Hayatı Sebep ve Süreç Odaklı Yaşayıp Anlamlı Kılmak Yalnızlık Aforizmaları İnsanın Aşk Halindeki Beyanı Dua Altıncı His Gençler için ne yapmalı? Yalnızlık Niçin Ruh, Akıl ve Allah’a Mahsustur? Ölüme Teselli Aramak Medeniyetin Yolu Batı’dan Mı Geçer? Şehrin Öbür Tarafından Koşarak Gelen Adam Bilgi Bilinç ve Özgürlüğe Adanmış Kadın Hypatia Dert İnsanı Olmak Aşk imanın özgürlük bedeli midir? Suskun Yıldızların Gizemli Bakışı Kurban bayramınız mübarek olsun! Depremde vefat eden babalar anısına…Babasızlık Nedir Bilirim Din İle Varlık Sınırında Kapı Açmak Sanatla Varlık Sınırında Pencere Açmak Bir Yer Var Biliyorum Ama Anlatamıyorum… Bir Yer Var Biliyorum Ama Anlatamıyorum… Gönül Bahçesinde Yürümek Gözyaşım Düştüğü An Gönül Bahçesinde Yürümek Tefekkürün Serencamı Denizde Yürümek
KÖŞE YAZARLARI TÜMÜ
NAMAZ VAKİTLERİ
Gazete Manşetleri
Yol Durumu
BURÇ YORUMLARI
  • KOÇ
    Koç Burcu
  • BOĞA
    Boğa Burcu
  • İKİZLER
    İkizler Burcu
  • YENGEÇ
    Yengeç Burcu
  • ASLAN
    Aslan Burcu
  • BAŞAK
    Başak Burcu
  • TERAZİ
    Terazi Burcu
  • AKREP
    Akrep Burcu
  • YAY
    Yay Burcu
  • OĞLAK
    Oğlak Burcu
  • KOVA
    Kova Burcu
  • BALIK
    Balık Burcu
ANKET OYLAMA TÜMÜ
E-Bülten Kayıt
ARŞİV ARAMA