Şimdilerde ‘’toplum mühendisliği’ denilmekte. Bir dönüştürme projesi olarak tasarlanan bu okullar, 1940 yılında 16 Köy Enstitüsü olarak eğitim öğretime başladı. 1946 senesinde Köy Enstitüleri kapatıldı. 1954 senesinde Köy Enstitülerinin tamamının adı Öğretmen Okulu olarak değiştirildi. 1959 senesine gelindiğinde Öğretmen Okulu sayısı 52, öğrenci sayısı da 19 binlere ulaşmıştır.
En sonunda 1976’da Öğretmen Liselerine dönüştürülen bu okulların hikâyesini anlatmaya devam ediyoruz.
Bu okulların yine kurucuları tarafından kapatıldığını belirtmiştik. Çünkü mezunları, tekrar köylerine döndükleri zaman bütün sosyolojik bağlantıları koparılmıştı. İçinden çıktıkları toplumla iletişim kuramıyorlardı. Bu tasarım tamamıyla 'dönüştürme' projesi idi. Tasarlandı. Uygulamaya geçildi ama yürümedi.
Köy Enstitülerinin kuruluş amaçları, sosyal çevresi, bulunduğu muhit, felsefesi, müfredatı ve muallimleri hep tartışıla geldi. Tek tip ideolojik torna tezgahından çıkmış görüntüsü veren ve o zamana kadar ki sosyal bünyemizle imtizaç etmeyen hali ile mezunlarının kimliği de hep tartışıldı.
Burada bazı hususları bilgilerinize sunmak istiyorum.
İlki, bu okullardan tek tip insan yetiştirmek üzere bir yapılandırmaya gidilmiştir. Eğitim anlayışı ve kadrosu da bu yönde yapılandırılmıştır. Bu yapının temel karakteristiği ideolojik bir anlayışta olmasıdır. Bu katı ideolojik yapı uzun süre değişmemiştir. 1972’lerden itibaren ancak değiştirilebilmiştir.
Rahmetli Ayvaz Gökdemir bu okulları içine alan Öğretmen Okulları Genel Müdürlüğüne 1972 yılında 32,5 yaşında iken atanmış bir maarif/kültür adamı idi. 2008 yılında rahmetli oldu. Sağlığında bizzat kendisinden dinlediğim bir anekdotu burada paylaşıyorum:
