İnsana verilen ilahi emanetlerden biride akıldır. Her canlının istidat ve kabiliyetine göre bir aklı vardır. Nitekim insana verilen aklın olgunlaşması ''Adem safiyullah'' mertebesine gelmesi umulur, hayvanlara verilen aklın terbiyesi ise ancak bir yere kadardır daha ileri gitmez.!
En iyi ve en doğruyu arayan temyiz kabiliyeti olan akla, akıllı akıl denir. Akılsız akıl hayvan aklına benzer. Yahut da hayvan aklıdır. Akılsız akıl aklını kullanamayan akıldır. Her akıl taşıyan insanda akıllıdır denmez. Her sedefte inci bulunmaz örneği bunun içindir. İnsanı hayvandan ayıran en önemli yer burasıdır. Çünkü insan, hayvanların düştüğü gibi aynı tuzağa tekrar tekrar düşmez yani yem olmaz. Aynı tuzağa ve hataya tekrar düşüyorsa , artık o akla insan aklı denmez, siz ona eşşek aklına sahib deyin ben hayvan aklına sahib tir diyeyim fark etmez..
İnsanların kendi aralarında da aklın dereceleri çeşit çeşittir. Hayvanların aklı da bunun gibidir. İnsan yahut hayvan olsun, kabilesi ve atasının tecrübesine, kültürüne, bilgisine göre oluşan akıl derecesi vardır. Örnekle insanlar içinde kiminin aklı maddeye kiminin aklı manaya çalışır. Kiminin meyli fenne, kiminin şiire yani duygulara.. Kimi kimyaya kimi simyaya meyillidir..
