İnsanlığın tarihi deneyimi, her mantıklı önerinin doğru bir öneri olmadığını göstermiştir bize.
Önemli olan uygulamada ortaya çıkan sonuçlardır. Bütün siyasi teoriler mantıklıdır. Kağıt üzerinde zarar eden bir proje göremezsiniz. Ama ticaret hayatı iflas edenlerle doludur.
Bir siyasi sistemin değerini ifade edecek birçok kriter vardır. Bana göre en değerli ölçü, korumayı amaçladığı değerleri koruma kabiliyetidir.
Önemli olan sistem değil, sistemin koruduğu değerlerdir. Muhasebe sistemi paranızı koruyamıyorsa, paradan değil sistemden vaz geçersiniz değil mi.
Siyasi sistemler de böyledir. Siyasi sistem, milleti ve iradesini korumakta yetersiz kalıyorsa milletin değil sistemin değiştirilmesi gerekir.
Bizim sistemimiz, sistemin esasını oluşturan milletin tercihlerini korumayı başarabiliyor mu? Sistem milletin iradesini korumayı sağlayabilse millet iradesine karşı bu kadar ağır sistematik saldırılar olabilir mi?
Sistem ayakta kalıyorsa siyasi liderin yani Recep Tayyip Erdoğan’ın ekstra performansı nedeniyle ayakta kalıyor.
Bazen de sorun sistemden değil, sistemi yönetenlerin performansından da kaynaklanabilir. Bu durumda performans sorunu hangi kademedeki yönetimden kaynaklanıyorsa bu yönetimin değiştirilmesi gerekir. Eğer demokratik bir sistemden söz ediyorsanız bunun da mekanizmaları bellidir.
Yönetimin başı siyasi yönetimdir. Siyasi yönetimi değiştirme yetkisi sadece ve sadece milletin kendisine aittir.
Siyasi yönetimler, devlet hizmetini sürdürme ve geliştirme konusunda planlama yapar. Bu plan çerçevesinde bürokratik bir örgütlenme düzeni kurar.
Siyasi yönetim doğrudan millete, bürokratik yönetim de tamamen siyasi yönetime bağlı kalmak zorundadır.
Siyasi yönetim planlama veya yönetim hatası yaparsa, seçim zamanı geldiğinde hesabını millete verir.
Bürokratik yönetim ise tamamen siyasi yönetime bağlı olarak çalışmak ve hesabını millet adına yönetimi elinde bulunduran siyasi iradeye vermek zorundadır.
Bürokratik mekanizmalar yetkilerini siyasi makamlardan almaz veya siyasi makamlara hesap vermez ise, demokratik bir devlet düzeninden söz edemezsiniz.
Bürokratik sistem içinde, siyasi karar mekanizmalarının karar ve iradelerine karşı bir örgütlenme olur ise bu tamamen yasadışı olur.
Siyasi karar doğrudur veya yanlıştır. Bunu değerlendirme yetkisi sadece ve sadece millete aittir. Siyasi kararların doğruluğunu veya yanlışlığını seçim zamanı geldiğinde milletin kendisi tayin eder.
Yetkisini siyasi karar mekanizmalarından alan bürokratik mekanizmalar, bu yetkilerini kullanarak siyasi karar mekanizmalarının alanlarını daraltma veya buna karşı bir bariyer oluşturma hakkına sahip değildir.
Bürokratik görevlerde bulunanlar da sonuç itibariyle insandır. Siyasi tercihleri ve yönetim konusunda önerileri olabilir. Bu öneriler yasal ve hiyerarşik bir sistem içinde son karar mekanizmalarına iletilebilir. Siyasi karar mekanizmaları, bürokratik mekanizmaların önerilerine uygun davranmak zorunda değildir.
Siyasi karar organları ile bürokratik organlar arasında bir görüş ayrılığı olabilir. Birlikte çalışmaktan vaz geçilebilir. Siyasi karar organı birlikte çalışmama kararına varmışsa, bürokratik organı görevden alır. Bürokratik organ birlikte çalışmama kararı almışsa istifa eder.
Birlikte çalışma kararından vaz geçilmesi hangi taraftan gelirse gelsin, normal karşılanması ve saygı duyulması gerekir.
Devlet kurallarla yönetilir.
Herkes sadece görevini yapar.
Yaşar BAŞ